János Arany

János Arany

János Arany (ur. 2 marca 1817 w Nagyszaloncie; zm. 22 października 1882 w Budapeszcie) był węgierskim poetą, uznawanym za jednego z najważniejszych twórców literatury węgierskiej XIX wieku.

Życiorys

Arany pochodził ze zubożałej szlachty węgierskiej i kształcił się w kolegium kalwińskim w Debreczynie. Pracował jako nauczyciel, aktor oraz notariusz, co wpisywało się w rozwijającą się wówczas węgierską świadomość narodową. Jego twórczość była inspirowana dziełem János vitéz autorstwa Sándora Petőfiego oraz wierszowaną kroniką Pétera Ilosvai Selymesa.

Arany był zaangażowany w węgierską rewolucję 1848 roku, co znalazło odzwierciedlenie w jego patriotycznych wierszach. W latach 1848–1849 współredagował periodyk „Nep Baratja”. Po klęsce rewolucji jego twórczość nabrała pesymistycznego odcienia. W 1854 roku napisał drugą część trylogii Zmierzch Toldiego, a w 1879 roku trzecią część Miłość Toldiego.

W swoim dorobku literackim Arany łączył poezję ludową z abstrakcyjnym językiem sztuki. Jego poematy, takie jak Kevehaza, Sąd Boży oraz Wallijscy bardowie, zostały przetłumaczone na język polski przez Antoniego Lange.

Podsumowanie

János Arany był kluczową postacią w węgierskiej literaturze, łączącą tradycję ludową z nowoczesną poezją. Jego prace odzwierciedlają zawirowania historyczne Węgier oraz narodowe dążenia, co czyni go jednym z najważniejszych węgierskich poetów XIX wieku.