Jan Spyra: Życie i Działalność
Jan Spyra, znany również jako „Lech”, „Sablik” i „Szpada”, był powstańcem śląskim oraz żołnierzem Armii Krajowej. Urodził się 1 czerwca 1900 roku w Dębieńsku, a zmarł w 1961 roku. W okresie międzywojennym pracował jako funkcjonariusz Straży Celnej.
Powstania Śląskie
Po I powstaniu śląskim Spyra uciekł do Poznania, gdzie przeszedł szkolenie w szkole podoficerskiej. Po jego ukończeniu wrócił na Śląsk, by uczestniczyć w komisji plebiscytowej oraz w III powstaniu śląskim.
Okres Międzywojenny
Po zakończeniu powstania Spyra pracował w Straży Celnej w województwie poznańskim, a następnie w 1922 roku powrócił na Śląsk jako kierownik placówki w Łagiewnikach. W latach 1927–1937 pełnił funkcje kierownicze w Śląskim Okręgu Straży Granicznej w Katowicach.
II Wojna Światowa
W 1939 roku Spyra został zmobilizowany i brał udział w kampanii wrześniowej, gdzie trafił do niewoli radzieckiej. W listopadzie 1939 roku został przekazany Niemcom. Po zwolnieniu w 1940 roku, zainicjował działalność konspiracyjną wśród byłych funkcjonariuszy Straży Granicznej.
W 1942 roku jego organizacja weszła w struktury Armii Krajowej, a Spyra otrzymał nominację na komendanta Wojskowej Służby Ochrony Powstania na inspektorat rybnicki. W 1943 roku uczestniczył w odtwarzaniu struktur podinspektoratu Cieszyn i prowadził rozmowy scaleniowe z Gwardią Ludową. Po aresztowaniu inspektora Kuboszka przejął jego obowiązki, ale wkrótce wycofał się z działalności konspiracyjnej.
Lata Powojenne
Po wojnie Spyra zaangażował się w rekonstrukcję władz powiatowych w Rybniku. W 1947 roku został aresztowany za nielegalne posiadanie broni i skazany na pięć lat więzienia, jednak po trzech latach wyszedł na wolność z powodu amnestii. Zmarł w 1961 roku na raka krtani.
Podsumowanie
Jan Spyra był ważną postacią w historii powstań śląskich i działalności konspiracyjnej w czasie II wojny światowej. Jego życie odzwierciedlało złożoność losów Polaków w tym okresie.
