Jan Karski – Życiorys
Jan Karski, właściwie Jan Romuald Kozielewski, pseudonim „Witold”, urodził się 24 czerwca 1914 roku w Łodzi, a zmarł 13 lipca 2000 roku w Waszyngtonie. Był polskim prawnikiem, historykiem, politologiem i dyplomatą, profesorem nauk politycznych. W czasie II wojny światowej działał jako kurier i emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego oraz był świadkiem Holocaustu. Po wojnie osiedlił się w Stanach Zjednoczonych, gdzie przez wiele lat wykładał na Uniwersytecie Georgetown.
Wczesne życie
Jan Karski był najmłodszym z ośmiorga dzieci Stefana Kozielewskiego i Walentyny Burawskiej. Ukończył studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w 1935 roku. Po rozpoczęciu II wojny światowej walczył jako oficer artylerii, został wzięty do niewoli przez ZSRR, a następnie brał udział w konspiracyjnej działalności przeciwko okupantom.
Misja w czasie II wojny światowej
Karski był kurierem, który dostarczał informacje o sytuacji Żydów w Polsce. Dwukrotnie przedostał się do warszawskiego getta, a jego raporty dotyczące Holocaustu były jednymi z pierwszych dokumentujących te wydarzenia. W 1943 roku spotkał się z prezydentem USA, Franklinem D. Rooseveltem, przekazując postulaty ratunkowe dla Żydów.
Po wojnie w USA
Po wojnie Karski osiedlił się w USA i związał z Uniwersytetem Georgetown, gdzie wykładał przez 40 lat. Napisał książkę „Tajne państwo”, która przybliżyła amerykańskiemu społeczeństwu historię Polski i Holocaustu. Karski był wielokrotnie odznaczany, w tym Orderem Orła Białego oraz Prezydenckim Medalem Wolności.
Życie osobiste i dziedzictwo
Karski poślubił Polę Nireńską, znaną tancerkę, z którą był związany do jej śmierci w 1992 roku. Zmarł w 2000 roku i został pochowany w Waszyngtonie. W 2016 roku pośmiertnie awansowano go na stopień generała brygady. Jego życie i działalność były tematem licznych publikacji, filmów dokumentalnych oraz wydarzeń upamiętniających, takich jak Rok Jana Karskiego w Polsce w 2014 roku.
Nagrody i upamiętnienia
- Nagroda Jana Karskiego i Poli Nireńskiej
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Honorowe obywatelstwo Izraela
- Imię Karskiego nosi kilka instytucji edukacyjnych w Polsce
Jan Karski pozostaje symbolem odwagi i walki o prawdę, a jego misja w czasie II wojny światowej stanowi istotny element historii Polski i Holocaustu.
