Jan Kanty Działyński
Jan Kanty Działyński (1829-1880) był polskim działaczem społecznym i politycznym, powstańcem oraz właścicielem dóbr Kórnik i Janusz. Był ostatnim przedstawicielem rodu Działyńskich oraz prezesem towarzystwa literacko-historycznego.
Życiorys
Urodził się 28 września 1829 roku w Kórniku jako syn powstańca Tytusa Działyńskiego. Edukację rozpoczął w poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny, a następnie kontynuował naukę w Paryżu. W 1857 roku poślubił księżniczkę Izabellę z Czartoryskich, z którą osiedlił się w Gołuchowie, gdzie zbierał obrazy i zabytki sztuki.
Po śmierci ojca w 1861 roku, objął w posiadanie Kórnik, bibliotekę oraz arboretum. Aktywnie współpracował z Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk, a także zasiadał w sejmie pruskim jako sekretarz Koła Polskiego. Przed wybuchem powstania styczniowego zorganizował pomoc dla powstańców w ramach Komitetu Działyńskiego. Po klęsce pod Ignacewem w 1863 roku schronił się na emigracji, gdzie pracował nad konstrukcją karabinu wielostrzałowego.
W 1864 roku został skazany na karę śmierci w procesie berlińskim. Po pięciu latach uzyskał amnestię i wrócił do Wielkopolski, gdzie kontynuował działalność kulturalną, m.in. poszerzając zbiory biblioteki kórnickiej i kontynuując działalność wydawniczą. Jego publikacje obejmowały m.in. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski oraz Acta Tomiciana.
W 1872 roku był jednym z założycieli Banku Włościańskiego w Poznaniu. Fundował stypendia dla polskich studentów oraz kierował emigracyjnym Stowarzyszeniem Pomocy Naukowej. Zmarł bezpotomnie w 1880 roku, a swój majątek przekazał siostrzeńcowi, Władysławowi Zamoyskiemu. Spoczywa w rodowej krypcie kórnickiego kościoła.
Bibliografia
- Simon Konarski, Armorial de la noblesse polonaise titrée, Paris 1957.
- Ryszard Marciniak, Jan Kanty Działyński, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981.
