James McGill Buchanan Jr.
James McGill Buchanan Jr. (3 października 1919 – 9 stycznia 2013) był amerykańskim ekonomistą i laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 1986 roku. Znany jest jako jeden z pionierów teorii wyboru publicznego, badający wpływ interesów osobistych polityków i biurokratów na podejmowane decyzje.
Życiorys
Buchanan urodził się w Murfreesboro w Tennessee. Ukończył studia na University of Tennessee oraz uzyskał doktorat na University of Chicago w 1948 roku. Pracował jako profesor na George Mason University oraz był jednym z założycieli Centrum Badań Wyboru Publicznego. Jego prace miały istotny wpływ na rozwój teorii wyboru publicznego.
Poglądy i podejście do analizy ekonomicznej
Buchanan koncentrował się na finansach publicznych, ekonomii konstytucyjnej oraz analizie politycznych decyzji. Postulował, że polityka publiczna powinna być rozpatrywana w kontekście ustalania reguł, które kształtują wymianę i dystrybucję. Uważał, że etyka konstytucjonalizmu jest kluczowa dla stabilności społecznej.
Teoria wyboru publicznego
Buchanan był uznawany za jednego z architektów teorii wyboru publicznego, która bada, jak ludzie podejmują decyzje w sferze politycznej. Jego prace wykazały, że decyzje polityczne często są motywowane osobistymi interesami, a nie altruizmem. Jego podejście można określić jako „politykę bez romantyzowania”.
Życie prywatne i śmierć
Buchanan zmarł 9 stycznia 2013 roku. Jego wkład w ekonomię miał znaczący wpływ na myślenie konserwatystów na temat deficytów, podatków i roli rządu.
Publikacje
Buchanan opublikował wiele prac, w tym:
- Finanse publiczne w warunkach demokracji (1967, wydanie polskie 1997)
- Finanse publiczne a wybór publiczny (wraz z Richardem Musgravem, 1999, wydanie polskie 2005)
- Cost and Choice (1969)
- The Limits of Liberty (1975)
- Democracy in Deficit (z Richard’em E. Wagner, 1977)
Jego prace zostały szeroko cytowane i miały istotny wpływ na rozwój teorii ekonomicznych oraz politycznych.
