Jakub Przyłuski

Jakub Przyłuski

Jakub Przyłuski, znany również jako Jacobus Priluscius, był polskim prawnikiem, pisarzem politycznym, poetą i tłumaczem, który żył w latach około 1512-1554. Był pisarzem grodzkim w Przemyślu oraz pisarzem ziemskim krakowskim. W 1603 roku jego prace znalazły się w pierwszym polskim Indeksie Ksiąg Zakazanych.

Życiorys

Przyłuski prawdopodobnie pochodził ze szlachty i miał szerokie wykształcenie humanistyczne, obejmujące prawo i filologię, mimo braku formalnej edukacji na uczelniach wyższych. Władał językami greckim, łacińskim i hebrajskim. Jako sekretarz wojewody krakowskiego Piotra Kmity, miał kontakt z nowymi prądami umysłowymi. Oskarżony o nowinkarstwo, zyskał wsparcie Mikołaja Reja.

Pełnił urząd pisarza grodzkiego w Przemyślu przez osiem lat, a następnie został proboszczem w Mościskach. Po przejściu na kalwinizm ożenił się z Barbarą Dębieńską i objął stanowisko pisarza ziemskiego krakowskiego. W Krakowie współpracował z intelektualistami, takimi jak Andrzej Frycz Modrzewski. Założył drukarnię, w której wydano jego najważniejsze dzieło, „Leges seu statuta ac privilegia Regni Poloniae”. Zmarł w Szczucinie.

Twórczość

Przyłuski jest autorem „Leges seu statuta ac privilegia Regni Poloniae”, kompendium polskiego prawa wydanego w 1553 roku. Dzieło składa się z sześciu ksiąg, które dotyczą m.in. ustroju państwa, skarbowości, prawa karnego oraz procesowego.

Ważniejsze utwory

• Funebre carmen… Principi Elisabeth… Sigismundi Augusti… Regis Poloniae… conjugi (1545)
• Ad equites Polonos pro sacerdotibus Turcicum bellum una cum illis suscipientibus et pro Petro Gamrato… elegia (1545)
• Gratulatorium carmen Samueli Macieiovio (1545)
• Elegia qua Martinum Lutherum ad sarciendam concordiam ecclesiae Christi hortatur (1546)
• Leges seu statuta ac privilegia Regni Poloniae (1553)

Przekłady

Przyłuski przetłumaczył także „Iliadę” Homera na łacinę, jednak rękopis nie zachował się.

Listy

Zachowały się listy Przyłuskiego z lat 1547-1551, które były korespondencją z prominentnymi osobami tamtego okresu, w tym z P. Kmitą i M. Krowickim.

Utwór mylnie przypisywany

Został również przypisany do utworu Ustawy prawa polskiego z 1561 roku, którego autorstwo jest wątpliwe.

Bibliografia

• Polski Słownik Biograficzny, t. 29, s. 206
• Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3, s. 138–140

Jakub Przyłuski pozostaje istotną postacią w historii polskiego prawa i literatury XVI wieku.