Jadłowstręt psychiczny (anoreksja)
Jadłowstręt psychiczny, znany również jako anoreksja, to zaburzenie odżywiania, które objawia się celową utratą masy ciała, niezdrowym obrazem ciała oraz lękiem przed przytyciem. Najczęściej występuje u osób w wieku od 14 do 18 lat. Zaburzenie to zostało po raz pierwszy opisane w XVII wieku przez Richarda Mortona. W klasyfikacji ICD-10 wyróżnia się dwie postaci anoreksji, a DSM-5 dzieli ją na typ ograniczający oraz typ z napadami objadania się.
Epidemiologia
Zapadalność na anoreksję wynosi od 8 do 13 przypadków na 100 000 osób rocznie, z chorobowością na poziomie 0,3%. Zaburzenie występuje znacznie częściej u kobiet (6-12 razy) i zazwyczaj zaczyna się przed 25. rokiem życia. Wykazano także, że anoreksja występuje częściej wśród osób homoseksualnych i biseksualnych.
Objawy
Objawy anoreksji obejmują:
- silny lęk przed przytyciem, nawet przy niedowadze;
- brak chęci do utrzymania wagi w normach dla wieku;
- BMI ≤ 17,5;
- zaburzony obraz własnego ciała;
- lekceważenie skutków spadku wagi;
- wtórny brak miesiączki u kobiet.
Rozpoznanie
Diagnostyka anoreksji opiera się na kryteriach ICD-10 i DSM-5.
- Kryteria ICD-10:
- zmniejszenie masy ciała o 15% poniżej normy lub BMI ≤ 17,5;
- zachowania mające na celu redukcję wagi;
- obawa przed przytyciem;
- zaburzenia hormonalne;
- brak kryteriów dla bulimii.
- Kryteria DSM-5:
- ograniczenie podaży energii;
- intensywna obawa przed przytyciem;
- zaburzony obraz ciała.
Postacie zaburzenia
Wyróżnia się dwa typy anoreksji:
- typ restrykcyjny (ograniczający);
- typ bulimiczny (z napadami objadania się).
Etiologia
Etiopatogeneza anoreksji jest złożona, obejmuje czynniki psychologiczne, biologiczne oraz kulturowe. Osoby cierpiące na anoreksję często mają cechy osobowości obsesyjno-kompulsywnej.
Powikłania
Powikłania somatyczne obejmują:
- zmiany hormonalne;
- zaburzenia sercowo-naczyniowe;
- zaburzenia pokarmowe;
- zaburzenia hematologiczne.
Leczenie
Podstawowym leczeniem anoreksji jest psychoterapia. W przypadku poważnych komplikacji może być konieczne leczenie szpitalne.
Rokowanie
Nieleczona anoreksja może prowadzić do śmierci w około 10% przypadków.
Historia
Zaburzenie to było opisywane już w starożytności. Termin „anorexia nervosa” został wprowadzony przez Williama Gulla w 1873 roku. W XX wieku temat anoreksji zyskał większą uwagę dzięki publikacjom naukowym i przypadkom publicznym, takim jak śmierć piosenkarki Karen Carpenter w 1983 roku.
