Izyda w Mitologii Egipskiej
Izyda, znana także jako Aset lub Isis, to w mitologii egipskiej bogini płodności, opiekunka rodzin oraz patronka małżeństwa i macierzyństwa. Jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci w egipskim panteonie i pełniła rolę matki Horusa.
Pochodzenie
Pochodzenie Izydy nie jest do końca jasne, ale przypuszcza się, że jej kult wywodził się z Iseum, miasta w Dolnym Egipcie. Imię Izyda może oznaczać „siedzisko” lub „tron”, co odzwierciedla jej związek z władzą. Kult bogini zyskał na znaczeniu w V dynastii, ściśle związany z mitem Ozyrysa.
Mitologiczne Wątki
Izyda była córką bogini Nut i boga Geba, oraz siostrą Neftydy, Seta i Ozyrysa. Po zabójstwie Ozyrysa przez Seta, Izyda odnalazła jego ciało i przywróciła go do życia. Jako matka Horusa, była symbolem opiekuńczości i wierności. W Nowym Państwie zaczęto łączyć ją z Hathor, przejmując jej atrybuty.
Kult Izydy
Po podboju Egiptu przez Aleksandra Macedońskiego, kult Izydy uległ hellenizacji, a Serapejon w Aleksandrii stał się ważnym miejscem jej czci. Z czasem Izyda była czczona także w Rzymie, gdzie jej wyznawcy tworzyli różne bractwa. Najważniejsze ośrodki kultu znajdowały się w Chem, Busiris, na wyspie File oraz w Abydos.
Rozprzestrzenienie Kultu
- Kult Izydy rozprzestrzenił się w koloniach greckich i w basenie Morza Śródziemnego.
- W Rzymie kult bogini był popularny, a jej świątynie powstawały w różnych miastach.
- W Italii, szczególnie w Akwilei, oraz na Sycylii zyskała wielu wyznawców.
Formy Kultu
Główne święto Izydy w Rzymie, Isia, odbywało się w listopadzie, odtwarzając mit o Izydzie i Ozyrysie. Kolegium kapłańskie składało się z duchownych, a udział w misteriach był zastrzeżony dla wtajemniczonych.
Izyda w Literaturze i Sztuce
Izyda była tematem wielu dzieł literackich i artystycznych. W mitologii i literaturze antycznej opisywali ją Herodot, Plutarch oraz Apulejusz. W sztuce często przedstawiana była z Horusem lub z dyskiem słonecznym między krowimi rogami. W czasach nowożytnych temat kultu Izydy podjęli m.in. Friedrich Schiller i Wolfgang Amadeusz Mozart.
Kult Izydy przetrwał do VI wieku n.e., gdy na skutek działań chrześcijańskich został ostatecznie wygaszony.
