Izba Poselska w I Rzeczypospolitej
Izba Poselska stanowiła izbę niższą Sejmu w I Rzeczypospolitej, powołaną po raz pierwszy na sejmie w Piotrkowie w 1493 roku. Jej ostatnie posiedzenie miało miejsce na sejmie grodzieńskim w 1793 roku, gdzie zatwierdzono II rozbiór Polski. Izba reprezentowała stan rycerski.
Ustrój i skład Izby Poselskiej
Rzeczpospolita Obojga Narodów funkcjonowała w systemie monarchii mieszanej, w której władza była dzielona między monarchę, Senat (element arystokratyczny) oraz Izbę Poselską (element demokratyczny). Ostateczny skład Izby Poselskiej został określony w wyniku unii lubelskiej w 1569 roku. W Izbie zasiadało od 140 do 170 posłów, w tym 48 z Wielkiego Księstwa Litewskiego.
- Liczba posłów nie była stała i zależała od przyjętych zwyczajów w poszczególnych województwach.
- Na Litwie wybierano zazwyczaj dwóch posłów z powiatu.
- Niektóre większe miasta, posiadające prawa szlacheckie, mogły wysyłać przedstawicieli, ale bez prawa głosu.
Posłowie uczestniczyli w sądach sejmowych, gdzie w niektórych sprawach orzekali wraz z senatorami.
Skład społeczny i wyznaniowy Izby Poselskiej
W Izbie Poselskiej dominowali przedstawiciele średniej szlachty. Magnaci, zajmując wyższe urzędy senatorskie, rzadko byli posłami, chociaż ich synowie często uczestniczyli w obradach. Od XVII wieku coraz częściej marszałkami Izby zostawali przedstawiciele magnaterii. W tym okresie wśród posłów zaczęli się pojawiać ubodzy szlachcice, często będący klientami magnatów.
Na początku panowania Zygmunta II Augusta wyznanie posłów nie miało znaczenia. Jednak w drugiej połowie panowania Zygmunta III Wazy, katolicka większość zaczęła podnosić kwestie związane z wyznaniem w kontekście pełnienia funkcji publicznych. Ostatnim innowiercą, który był marszałkiem Izby, był Bogusław Leszczyński w 1641 roku. W 1718 roku na wniosek duchowieństwa katolickiego, protestancki poseł Andrzej Piotrowski nie został dopuszczony do głosowania. Formalne wykluczenie innowierców z Izby nastąpiło po śmierci Augusta III w 1763 roku oraz zostało potwierdzone konstytucją sejmową z 1768 roku.
