IV Rozbiór Polski
Termin „IV rozbiór Polski” odnosi się do historycznych wydarzeń, które miały szczególnie negatywny wpływ na Polskę. Obecnie najczęściej używa się go w kontekście podziału Polski po 1939 roku, w wyniku współpracy Związku Radzieckiego i III Rzeszy.
Wydarzenia historyczne
Rzeczpospolita zniknęła z mapy Europy po trzech rozbiorach w latach 1772, 1793 i 1795, które podzieliły jej terytorium pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię. W okresie zaborów termin „IV rozbiór Polski” zyskał na znaczeniu.
1815 – Podział Księstwa Warszawskiego
Po wojnach napoleońskich Polacy odzyskali część terytoriów, tworząc Księstwo Warszawskie. Jednak po klęsce Napoleona, na kongresie wiedeńskim w 1815 roku, podjęto decyzję o jego likwidacji. Nowe granice ustalono w traktatach między Rosją, Austrią i Prusami. W wyniku tego:
- Austro-Węgry zagarnęły Podgórze.
- Prusy przejęły zachodnią część księstwa.
- Rosja zajęła pozostałe tereny, tworząc Królestwo Polskie.
- Powstało także Wolne Miasto Kraków.
Uczestnicy kongresu zdawali sobie sprawę, że ten podział to kolejny rozbiór Polski.
1918 – Traktat Brzeski
W czasie I wojny światowej w 1916 roku ogłoszono powstanie Królestwa Polskiego. Po zmianach politycznych w 1917 roku, traktat brzeskiego z 9 lutego 1918 roku przyczynił się do przyłączenia części terytoriów Królestwa Polskiego do Ukrainy, co spotkało się z oporem polskich legionów.
1939 – Podział II Rzeczypospolitej
IV rozbiór Polski odnosi się także do podziału II Rzeczypospolitej po jej upadku w 1939 roku. Po podpisaniu paktu Ribbentrop-Mołotow, 1 września rozpoczęła się agresja Niemiec na Polskę, a 17 września ZSRR. Najeźdźcy przekazali część zajętych terenów innym państwom, co było sprzeczne z prawem międzynarodowym. Rząd Polski na uchodźstwie oraz sojusznicy nie uznawali tych działań, a reakcja Wielkiej Brytanii i Francji ograniczyła się do potępienia.
Inne interpretacje IV rozbioru
Termin „IV rozbiór Polski” był także używany w kontekście różnych wydarzeń politycznych, takich jak układ w Locarno, konferencje w Teheranie i Jałcie, czy przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. W każdym z tych przypadków hasło miało na celu zaznaczenie negatywnego wpływu danego wydarzenia na Polskę.
