Instytut Śląski w Katowicach
Instytut Śląski (IŚ) był stowarzyszeniem i instytutem naukowym działającym w latach 1934–1953, skoncentrowanym na badaniach oraz popularyzacji tematów związanych ze Śląskiem.
Historia
Okres międzywojenny
Instytut Śląski został założony 15 grudnia 1933 roku w Katowicach z inicjatywy wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego oraz prof. Stanisława Kutrzeby, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Działalność zainaugurowano 28 lutego 1934, a formalnie rozpoczęto ją 1 maja 1934 roku.
Na czele Instytutu stało trzyosobowe Kuratorium, w skład którego wchodzili: wojewoda Michał Grażyński, marszałek Sejmu Śląskiego Konstanty Wolny (później Karol Grzesik) oraz prof. Stanisław Kutrzeba. Dyrektorem Instytutu został dr Roman Lutman.
Instytut skupiał się na badaniach nad historią, kulturą i gospodarką Śląska, organizując wydania książkowe oraz spotkania naukowe, w tym cykl „Piątków Instytutu Śląskiego”. Do 1939 roku wydano 98 książek oraz periodyki, a liczba członków wynosiła 305, w tym 132 ze Śląska.
Okres powojenny
Po wojnie Instytut wznowił działalność w styczniu 1945 roku pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności. Nowe Kuratorium tworzyli m.in. gen. Aleksander Zawadzki oraz prof. Stanisław Kutrzeba. Badania rozszerzono na cały Śląsk w granicach Polski.
Instytut kontynuował akcję wydawniczą, wprowadzając nowe serie publikacji, takie jak kwartalnik „Zaranie Śląskie” oraz różnorodne tematyczne periodyki. W tym czasie utworzono oddziały w Wrocławiu, Kłodzku i Wałbrzychu.
W 1946 roku Instytut przejął Bibliotekę Schaffgotschów w Cieplicach, tworząc Bibliotekę im. J. S. Bandtkiego. W latach 1949–1953 wydano 3 tomy „Studiów Śląskich” we Wrocławiu pod redakcją prof. Seweryna Wysłoucha.
Dyrektorzy
- dr Roman Lutman (16 maja 1934 – 31 grudnia 1949)
