Impact factor (IF) lub journal impact factor (JIF) – współczynnik cytowań czasopisma naukowego; Indeks obliczany przez firmy Clarivate, który odzwierciedla średnią roczną liczbę cytowań artykułów opublikowanych w ciągu ostatnich dwóch lat w danym czasopiśmie, indeksowaną przez Web of Science.
Zasady ustalania wskaźnika cytowań
Autorzy niemal każdej publikacji naukowej mają zwyczaj odnosić się w ich tekście do innych, wcześniejszych publikacji na podobny temat. Obowiązkiem każdego autora jest robić to (czyli tworzyć w tekście publikacji odnośniki do cytowanych prac i umieszczać ich listę) w sposób jawny, zwykle na końcu swojego tekstu.
Na tej właśnie zasadzie jest oparty wskaźnik cytowań. Tworzony jest on na podstawie bazy cytowań publikacji naukowych. Jedną z takich baz prowadzi Instytut Filadelfijski, który gromadzi w niej wszystkie cytowania publikacji ukazujących się w wybranych przez Instytut Filadelfijski czasopismach naukowych. Baza ta nie obejmuje wszystkich takich czasopism wydawanych na całym świecie, gdyż tworzenie takiej bazy byłoby zadaniem niewykonalnym technicznie. Indeksowane przez Instytut Filadelfijski czasopisma są wybierane na podstawie tak zwanego prawa Bradforda, głoszącego, że w każdej dziedzinie naukowej istnieje pewna, niezbyt liczna, grupa czasopism (od 5 do 30), w których ukazuje się 99% naprawdę istotnych dla danej dziedziny publikacji, a pozostałe czasopisma można uznać za drugorzędne. Lista filadelfijska obejmuje około 8400 pozycji i nie zmienia się to zbytnio od mniej więcej 10 lat. Co roku pewna część czasopism jest z tego wykazu usuwana (gdy IF dla danego czasopisma spada poniżej 0,1), a na ich miejsce wpisywane są inne.
Wskaźnik cytowań jest ustalany według wzoru (r=rok, dla którego oblicza się IF).
* Jest on zanadto tymczasowy, gdyż obejmuje cytowania tylko z ostatnich dwóch lat. Często zdarza się, że bardzo interesujący artykuł z „niemodnej” dziedziny jest przez okres dwóch lat niedostrzeżony przez innych badaczy, bo np. bardzo wyprzedza swoją epokę. Gdy jednak nadejdzie jego czas, jest on później masowo cytowany – czego IF już nie obejmie. Los taki spotyka wiele najbardziej wartościowych publikacji, w których znajdują się przełomowe odkrycia.
* IF zmusza czasopisma do ślepego podążania za modą. Czasopisma naukowe są przedsięwzięciami komercyjnymi. Jeśli ich IF spada, to spada też ich sprzedaż. Stąd czasopisma starają się za wszelką cenę utrzymywać wzrostową tendencję swojego IF. Z tego punktu widzenia opłaca im się publikować rzeczy, które dobrze wpisują się w aktualne trendy i nie publikować rzeczy, które podejmują aktualnie niepopularne lub całkowicie nowe – dotąd nieznane zagadnienia, gdyż jest duże ryzyko, że nie będą one dostrzeżone i cytowane w najbliższym czasie.
Konkurencją dla wskaźników cytowań opartych na bazie Instytutu Filadelfijskiego mają być mierniki tworzone na podstawie bazy Scopus, prowadzonej przez wydawnictwo Elsevier.
