Iloczas
Iloczas to zjawisko prozodyjne polegające na różnicowaniu długości sylab lub głosek. W niektórych językach, takich jak łacina, iloczas jest istotny dla znaczenia wyrazów oraz organizacji metrum wierszowego. W języku polskim iloczas zanikł w XVI wieku, ale wciąż jest obecny w języku czeskim.
Iloczas w łacinie
W łacinie samogłoski różnią się długością, co ma znaczenie dystynktywne. Istnieje pięć samogłosek długich i pięć krótkich:
- Samogłoski długie: ā, ē, ī, ō, ū
- Samogłoski krótkie: ă, ĕ, ĭ, ŏ, ŭ
Samogłoski długie oznaczane są makronem (np. „ā”), a krótkie brevisem (np. „ă”).
Iloczas sylab
W łacinie sylaby dzieli się na długie i krótkie, co jest kluczowe dla metryki iloczasowej. Rozróżnia się trzy rodzaje sylab:
- Sylaba długa z natury: zawiera samogłoskę długą lub dyftong.
- Sylaba długa z pozycji: zawiera samogłoskę krótką, po której następuje zbitka spółgłoskowa.
- Sylaba krótka: każda inna sylaba.
W przypadku grup spółgłoskowych, połączenia spółgłoskowe mogą wpływać na długość sylab, zwłaszcza w kontekście połączeń z nosowymi spółgłoskami.
Iloczas w innych językach
Iloczas występuje również w wielu innych językach, takich jak:
- akadyjski
- arabski
- czeczeński
- estoński
- fiński
- grecki klasyczny
- japoński
- litewski
- łotewski
- sanskryt
- szwedzki
- węgierski
W języku arabskim zasady odróżniania długich i krótkich sylab są podobne do tych w łacinie, mimo że struktura spółgłoskowa jest inna.
