Ido – Sztuczny Język
Ido to sztuczny język stworzony w 1908 roku jako reforma esperanta, przez Louis Couturat i Leopolda Leau. Jego celem było usunięcie krytykowanych elementów esperanta oraz poprawienie jego brzmienia. Ido łączy cechy języków schematycznych z elementami naturalistycznymi.
Historia i Użytkownicy
Wilhelm Ostwald, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, był jednym z głównych promotorów ido, inwestując część swoich środków w jego rozwój. Liczba użytkowników ido szacowana jest na 200-5000, w tym w Polsce, gdzie odbyły się dwie międzynarodowe konwencje w 1998 i 2002 roku.
Przykładowy Tekst
Oto fragment modlitwy „Ojcze Nasz” w języku ido:
Patro nia, qua esas en la cielo, tua nomo santigesez; tua regno advenez; tua volo facesez quale en la cielo tale anke sur la tero. Donez a ni cadie l'omnidiala pano, e pardonez a ni nia ofensi, quale anke ni pardonas a nia ofensanti, e ne duktez ni aden la tento, ma liberigez ni del malajo.
Gramatyka
Alfabet
Ido używa następujących liter:
- Samogłoski: a, e, i, o, u
- Spółgłoski: b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, y
- Dwuznaki: ch, sh, qu
- Dyftongi: au, eu
Szyk Zdania
Standardowy szyk zdania to SVO (Podmiot, Czasownik, Dopełnienie). Przykład: „Me amas ilu” (Ja kocham go). Pytania zamknięte zaczynają się od „ka” (czy), np. „Ka me amas ilu?” (Czy ja go kocham?).
Rzeczowniki
Rzeczowniki tworzy się poprzez dodanie sufiksu -o. Generalnie mają rodzaj nijaki, ale płeć można zaznaczyć sufiksami -ul- (męski) i -in- (żeński).
Przedimek
Ido nie ma przedimka nieokreślonego, lecz posiada przedimek określony la oraz przedimek dla liczby mnogiej le.
Przymiotniki i Liczebniki
Przymiotniki tworzy się, dodając sufiks -a. Podstawowe morfemy liczebnikowe są stosowane do tworzenia liczebników.
Czasowniki
Ido posiada trzy czasy proste, bezokolicznik, tryb rozkazujący oraz tryb przypuszczający. Imiesłowy tworzy się przy pomocy odpowiednich sufiksów.
Przysłówki
Przysłówki tworzy się dodając sufiks -e, np. bone (dobrze), rapide (szybko).