Idealizm subiektywny
Idealizm subiektywny to jeden z kluczowych kierunków w idealizmie, szczególnie reprezentowany przez filozofię George’a Berkeleya. Główna teza tego nurtu głosi, że rzeczy istnieją jedynie wówczas, gdy są postrzegane, co Berkeley określa jako zasadę percepcji.
Według Berkeleya, obiekty, które postrzegamy w doświadczeniu zewnętrznym, są jedynie zbiorami poszczególnych jakości zmysłowych, które są subiektywne. Na przykład, stwierdzenie „książka istnieje” oznacza jedynie, że możemy ją dotknąć, zobaczyć lub w inny sposób doświadczyć. Jeśli żaden umysł nie odbiera wrażeń związanych z książką, nie możemy twierdzić, że ona istnieje. Ten pogląd jest ściśle związany z immaterializmem.
Argumenty i polemiki
Berkeley stawiał czoła różnym pytaniom i kontrowersjom związanym z jego teorią:
- Różne postrzegania przedmiotu: Kiedy widzimy książkę i ją dotykamy, Berkeley argumentował, że postrzegamy dwie różne rzeczy. Różnice te wynikają z nieprecyzyjności języka, a nie z natury rzeczy.
- Trwałość rzeczy: Berkeley utrzymywał, że rzeczy postrzegane są również przez Boga, co zapewnia ich ciągłość i istnienie poza naszymi percepcjami.
Rozwój idei idealizmu subiektywnego prowadzi do solipsyzmu, czyli przekonania, że jedynym pewnym istnieniem jest nasze własne „ja”. Poza nim nie ma niczego ani nikogo.
Wpływ na filozofię
W XX wieku idealizm subiektywny zyskał na popularności, inspirując różne nurty filozoficzne, takie jak pozytywizm czy egzystencjalizm. Włodzimierz Lenin w swojej książce Materializm a empiriokrytycyzm zaliczył do idealistów subiektywnych także przedstawicieli filozofii immanentnej, podczas gdy Wilhelm Wundt twierdził, że jest to jedynie wariant berkeleizmu.
Podsumowanie
Idealizm subiektywny, poprzez swoje fundamentalne założenia o istnieniu rzeczy wyłącznie w percepcji, wprowadza ważne pytania dotyczące natury rzeczywistości i umysłu. Jego wpływ na późniejsze myślenie filozoficzne jest nie do przecenienia.
