Hormeza radiacyjna
Hormeza radiacyjna to zjawisko, które sugeruje, że małe dawki promieniowania jonizującego mogą mieć korzystny wpływ na organizmy żywe. Przypisuje się im m.in. zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwory oraz stymulację procesów wzrostu i naprawy komórek.
Model hormezy radiacyjnej został wsparty różnymi badaniami, w tym analizami populacji narażonych na wyższy poziom promieniowania w rejonach dotkniętych katastrofą czarnobylską. Jednakże dowody te są często oceniane jako niewystarczające, z uwagi na trudności w dokładnym pomiarze biologicznych skutków małych dawek promieniowania w naturalnym środowisku.
Mechanizmy hormezy radiacyjnej
Hormeza radiacyjna opiera się na kilku kluczowych mechanizmach, takich jak:
- Pobudzenie podziałów komórkowych
- Autofagia
- Odpowiedź radioadaptacyjna
Pobudzenie podziałów komórkowych
W komórkach można wyróżnić dwa typy: te w fazie stacjonarnej (G0) oraz te w cyklu mitotycznym. Aby komórka mogła przejść z fazy G0 do G1 (rozpoczęcie podziału), musi otrzymać odpowiednie bodźce, takie jak czynniki wzrostowe. Białka te przyłączają się do receptorów na powierzchni komórki, co aktywuje geny odpowiedzialne za podziały mitotyczne.
Receptory czynników wzrostu mogą być dezaktywowane przez fosfatazy tyrozynowe, co utrudnia przejście do fazy G1. Fosfatazy są wrażliwe na utlenienie, a ich dezaktywacja jest związana z podwyższonym stężeniem reaktywnych form tlenu (ROS), które mogą się pojawić pod wpływem małych dawek promieniowania. Wzrost poziomu ROS inhibuje defosforylację receptorów, co sprzyja ich aktywacji.
Zmiana ekspresji genów przez czynniki wzrostowe prowadzi do syntezy enzymów antyoksydacyjnych, co z kolei zmniejsza stężenie ROS i przywraca równowagę komórkową, zazwyczaj po trzech cyklach mitozy.
Przypisy i linki zewnętrzne
Więcej informacji można znaleźć w artykule Zbigniewa Jaworowskiego.
