Hipparcos – Misja Europejskiej Agencji Kosmicznej
Hipparcos to projekt Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) mający na celu pomiar paralaks i ruchów własnych gwiazd. Nazwa przedsięwzięcia pochodzi od starożytnego greckiego astronoma Hipparchosa. Satelita wyznaczył odległości do ponad 2,5 miliona gwiazd w promieniu 150 parseków (490 lat świetlnych) od Ziemi, a wyniki znalazły się w katalogach Hipparcos, Tycho oraz Tycho-2.
Przebieg misji
Plany misji Hipparcosa rozpoczęły się w 1980 roku, a satelita został wyniesiony na orbitę 8 sierpnia 1989 roku przez rakietę Ariane 4. Początkowo miał znajdować się na orbicie geostacjonarnej, jednak awaria napędu zmusiła do umiejscowienia go na wydłużonej orbicie z okresem obiegu wynoszącym około 640 minut. Mimo tych trudności, misja zrealizowała większość założonych celów naukowych, a zbieranie danych trwało do marca 1993 roku.
Rezultaty misji
Program Hipparcos składał się z dwóch głównych części:
- Eksperyment Hipparcos: pomiar pięciu parametrów astrometrycznych około 120 tysięcy gwiazd z dokładnością 2 do 4 milisekund łuku.
- Eksperyment Tycho: pomiar właściwości astrometrycznych i fotometrycznych 400 tysięcy gwiazd z nieco mniejszą dokładnością.
W ciągu trzech i pół roku misji Hipparcos odkrył gwiazdy podwójne, zarejestrował zmiany blasku gwiazd oraz wyznaczył położenia gwiazd z nową precyzją. Wyniki obserwacji zebrano w następujących katalogach:
- Hipparcos: 118 218 gwiazd, dokładność 1 milisekunda kątowa, ukończony w sierpniu 1996.
- Tycho: 1 058 332 gwiazdy, dokładność 20-30 milisekund, ukończony w sierpniu 1996.
- Tycho-2: 2 539 913 gwiazd z większą precyzją, ukończony w 2000 roku.
Wyniki misji przyczyniły się do powstania drukowanych atlasów nieba, takich jak „Millennium Star Atlas” oraz „Wielki Atlas Nieba”.
Kontrowersje
Uzyskane przez Hipparcosa wyniki zaskoczyły naukowców, ponieważ różniły się od wcześniejszych pomiarów. Na przykład odległość do Plejad zmierzona przez satelitę była o 10% mniejsza niż wcześniej przyjęte wartości. Zidentyfikowano także błędy systematyczne w danych, co potwierdziły późniejsze obserwacje Teleskopu Hubble’a oraz innych obserwatoriów. W czerwcu 2004 roku dowiedziono, że dystans do Plejad podany przez Hipparcosa był błędny.
