Hiponatremia
Hiponatremia to stan charakteryzujący się obniżonym stężeniem sodu w surowicy krwi, definiowany jako spadek poniżej 135 mmol/l. Najczęściej występuje w wyniku nadmiaru wody w organizmie, co prowadzi do hipotonii osocza. Wzrost liczby przypadków hiponatremii obserwuje się u pacjentów hospitalizowanych, szczególnie po operacjach oraz u osób starszych i kobiet. Nawet 25% osób w wieku podeszłym w ośrodkach rehabilitacyjnych może mieć niedobór sodu.
Fizjologia i patofizjologia
Sód jest kluczowym kationem w przestrzeni pozakomórkowej, a jego stężenie wpływa na osmolalność osocza. Spadek stężenia sodu prowadzi do zahamowania wydzielania wazopresyny, co z kolei zwiększa wydalanie wody. Szybki rozwój hiponatremii może prowadzić do obrzęku mózgu, natomiast przewlekłe zmiany uruchamiają mechanizmy adaptacyjne, które chronią komórki przed uszkodzeniem.
Klasyfikacja
Hiponatremię można klasyfikować według stężenia sodu:
- Łagodna: 130–134 mmol/l
- Umiarkowana: 125–129 mmol/l
- Ciężka: poniżej 125 mmol/l
Ze względu na czas trwania wyróżniamy hiponatremię:
- Ostra: trwa poniżej 48 godzin
- Przewlekła: trwa co najmniej 48 godzin
Przyczyny
Najczęstszą przyczyną hiponatremii jest upośledzenie wydalania wody przez nerki, często związane z zespołem Schwartza-Barttera.
Objawy
Objawy hiponatremii zależą od jej ciężkości i mogą obejmować:
- Łagodna: zaburzenia koncentracji, kłopoty z równowagą
- Umiarkowana: nudności, splątanie, ból głowy
- Ciężka: wymioty, drgawki, śpiączka
Leczenie
Leczenie hiponatremii objawowej powinno być szybkie, nawet przy stężeniu sodu powyżej 125 mmol/l. W przypadku braku objawów, należy ustalić przyczynę i stopniowo podwyższać stężenie sodu do 130 mmol/l. W hiponatremii przewlekłej uzupełnianie sodu powinno być powolne, aby uniknąć powikłań, takich jak mielinoliza mostu.
Podawane są roztwory NaCl (0,9% i 3,0%). W przypadku zespołu SIADH stosuje się doustnie mocznik.
