Hioscyjamina
Hioscyjamina, znana również jako L-atropina, to organiczny związek chemiczny, będący alkaloidem tropanowym. Jest enancjomerem atropiny, różniącym się konfiguracją przy atomie 2 grupy fenylopropanianowej. W medycynie stosuje się ją głównie w postaci chlorowodorku lub siarczanu, choć znacznie rzadziej niż racemiczną atropinę, od której jest silniejsza.
Występowanie i właściwości
Hioscyjamina występuje w roślinach takich jak pokrzyk wilczej jagodzie, bieluń dziędzierzawa oraz lulek czarny, skąd jest pozyskiwana. Może ulegać racemizacji do atropiny podczas suszenia. Działa jako antagonista acetylocholiny w receptorach M, co skutkuje różnorodnymi efektami na organizm człowieka, takimi jak:
- zniesienie wpływu nerwu błędnego na serce,
- hamowanie gruczołów wydzielniczych w przewodzie pokarmowym oraz gruczołów potowych i ślinowych,
- rozszerzanie naczyń krwionośnych skóry (dzięki uwalnianiu histaminy),
- rozszerzanie źrenicy i podwyższanie ciśnienia śródgałkowego, co może być niebezpieczne w przypadku jaskry,
- utrudnienia w oddawaniu moczu.
Działanie niepożądane
W wyższych dawkach hioscyjamina może wywołać poważne skutki uboczne, takie jak:
- porażenie obwodowego układu nerwowego,
- pobudzenie psychoruchowe,
- zmęczenie,
- zaczerwienienie skóry,
- tachykardię,
- przyspieszenie oddechu,
- dezorientację oraz omamy wzrokowe i słuchowe,
- stany delirium i śpiączkę.
Jako odtrutkę stosuje się pilokarpinę, która pobudza przywspółczulny układ nerwowy.
Podsumowanie
Hioscyjamina jest substancją o silnym działaniu farmakologicznym, wykorzystywaną w medycynie, jednak jej stosowanie wymaga ostrożności ze względu na ryzyko wystąpienia poważnych działań niepożądanych. Należy również pamiętać, że jest to substancja stosunkowo łatwo ulegająca racemizacji.
Przypisy
Kategoria: Alkaloidy, Antagonisty muskarynowe, ATC-A03, Delirianty, Tropany, Estry kwasów karboksylowych, Oneirogeny, Toksyny roślinne.
