Hawaje
Hawaje, znane również jako Wyspy Sandwich, to archipelag wulkaniczny w Polinezji na Oceanie Spokojnym. Stanowią część Stanów Zjednoczonych, z wyjątkiem atolu Midway, który nie jest częścią stanu Hawaje. Archipelag liczy około 1,2 miliona mieszkańców i zajmuje powierzchnię 28,3 tys. km².
Historia
Hawaje zostały zasiedlone przez Polinezyjczyków z Tahiti w IV wieku. Odkryte przez Europejczyków w 1778 roku przez Jamesa Cooka, początkowo były traktowane jako bóstwo, co zakończyło się tragicznie, gdy Cook zginął w starciu z mieszkańcami.
W 1796 roku powstało skonsolidowane królestwo pod rządami Kamehamehy I. W 1810 roku dokonano zjednoczenia głównych wysp, a pierwsza konstytucja została przyjęta w 1840 roku. W 1893 roku doszło do obalenia królowej Liliʻuokalani, co zapoczątkowało okres republikański.
Republika Hawajów
Republika Hawajów istniała w latach 1894–1898. Proklamowana 4 lipca 1894 roku, została zajęta przez Stany Zjednoczone w 1898 roku, co doprowadziło do jej aneksji. Jedynym prezydentem republiki był Sanford Dole.
Królowie Hawajów
- Dynastia Kamehameha:
- Kamehameha I (1795–1819)
- Kamehameha II (1819–1824)
- Kamehameha III (1825–1854)
- Kamehameha IV (1854–1863)
- Kamehameha V (1863–1872)
- Dynastia Kalākaua:
- William C. Lunalilo (1873–1874)
- David Kalākaua (1874–1891)
- Lydia Liliʻuokalani (1891–1893)
Warunki naturalne
Archipelag składa się z 8 głównych wysp oraz mniejszych wysepek i podmorskich wulkanów. Jest geologicznie związany z Grzbietem Hawajskim, a jego największe wulkany to Mauna Kea, Mauna Loa, Kīlauea i Haleakalā.
Klimat jest zwrotnikowy morski, z temperaturami wahającymi się od 20 do 29°C oraz zróżnicowanymi opadami.
Demografia
W populacji Hawajów 37,6% stanowią osoby pochodzenia azjatyckiego, 25,5% białe, a 10,1% rdzenni Hawajczycy. Główne miasta to Honolulu, Hilo i Kailua.
Gospodarka
Gospodarka Hawajów opiera się na turystyce, rolnictwie (m.in. uprawa ananasów i kawy) oraz przemyśle. Średnie zarobki wynoszą 28 221 USD, a najwyższe w Kapalua – 75 992 USD.
Militaria i nauka
Hawaje mają strategiczne znaczenie militarne, z wieloma bazami wojskowymi. Położenie wysp sprzyja obserwacjom astronomicznym, a na Mauna Kea znajdują się czołowe obserwatoria z teleskopami Keck.
