Hatysa (Jota Orionis)
Hatysa, znana również jako Jota Orionis (ι Ori), to jedna z jaśniejszych gwiazd w gwiazdozbiorze Oriona, z obserwowaną wielkością gwiazdową wynoszącą 2,25m. Odległość do niej wynosi około 2330 lat świetlnych.
Nazwa
Nazwa Hatysa pochodzi z atlasu Bečvářa i oznacza „jasną w mieczu”, ponieważ jest najjaśniejszą gwiazdą miecza Oriona. Międzynarodowa Unia Astronomiczna formalnie zatwierdziła tę nazwę dla najjaśniejszego składnika (ι Ori Aa) w 2017 roku.
Właściwości fizyczne
Hatysa jest gwiazdą wielokrotną, a jej główny składnik, Jota Orionis Aa, to błękitny olbrzym należący do typu O9. Towarzyszy mu mniej jasny składnik typu B1, który jest olbrzymem lub podolbrzymem o mniejszej masie. Oba składniki krążą wokół wspólnego środka masy w okresie 29,11 dni, a ich orbity charakteryzują się dużym mimośrodkiem (0,764).
Temperatura składnika Aa wynosi około 31 500 K, co sprawia, że gwiazdy te emitują silny wiatr gwiazdowy, który generuje promieniowanie rentgenowskie w wyniku zderzenia tych wiatrów. Składniki różnią się wiekiem: jaśniejsza gwiazda ma od 4 do 5,5 miliona lat, podczas gdy towarzysz jest o około dwa razy starszy (9,4 ± 1,5 miliona lat).
Układ gwiazdowy
- Składnik B: błękitny olbrzym typu B8, oddalony o 11,6″ od Aa, orbitujący w czasie co najmniej 75 tysięcy lat.
- Składnik C: gwiazda typu A0 o wielkości 9,8m, oddalona o 49,4″ od Aa, z okresem orbitalnym wynoszącym co najmniej 700 tysięcy lat.
Układ Jota Orionis mógł powstać w wyniku wymiany partnerów między dwoma gwiazdami podwójnymi. Ruchy własne gwiazd wskazują, że inne gwiazdy, takie jak Mi Columbae i AE Aurigae, były kiedyś blisko Hatysy, co sugeruje dynamiczną historię tego układu.
