Publiusz Eliusz Hadrian (24 stycznia 76 – 10 lipca 138) był cesarzem rzymskim w latach 117–138, który po śmierci został deifikowany.
Rodzina i wczesne życie
Hadrian był synem Publiusa Aeliusa Hadrianusa Afera i Domicji Pauliny. Po śmierci ojca w wieku 10 lat znalazł się pod opieką cesarza Trajana. W 100 roku ożenił się z Vibią Sabiną, wnuczką siostry Trajana.
Kariera polityczna
Przed objęciem tronu Hadrian pełnił wiele funkcji, w tym:
- Decemwir
- Trybun drugiego legionu
- Kwestor (101 r.)
- Trybun ludowy (105 r.)
- Pretor (około 106 r.)
- Konsul (108-110 r.)
- Legat w Syrii
Panowanie
Po śmierci Trajana w 117 roku Hadrian został cesarzem w wieku 41 lat. W 118 roku przybył do Rzymu, gdzie spędził trzy lata, a następnie podróżował do Galii, Brytanii i innych prowincji, gdzie:
- Umocnił fortyfikacje, w tym Wał Hadriana w Brytanii
- Zreformował system podatkowy
- Złagodził przepisy dotyczące niewolników
Głównym celem jego polityki zagranicznej było zabezpieczenie granic Imperium, a nie dalsze podboje. W latach 132–135 stłumił powstanie w Judei, zmieniając nazwę stolicy na Colonia Aelia Capitolina. Hadrian usynowił Antoninusa Piusa, co przyczyniło się do jego miana trzeciego z pięciu dobrych cesarzy. Pod koniec życia, zmagając się z chorobami, podjął kontrowersyjne decyzje, które wpłynęły na arystokrację. Po jego śmierci senat uchwalił deifikację.
Mecenat sztuki
Hadrian był znanym mecenasem sztuki, szczególnie kultury greckiej. Napisał wiele utworów, w tym niezachowane Ćwiczenia retoryczne różne oraz wiersz Animula vagula, blandula. W Rzymie zainicjował budowę monumentalnego grobowca, znanego jako Zamek św. Anioła, oraz świątyni Wenery i Romy. Odbudował także Panteon po pożarze w 80 roku.
Życie osobiste
Hadrian był w związku z młodym Grekiem Antinousem, z którym podróżował. Po jego śmierci w Nilu, cesarz przeprowadził deifikację Antinousa, co wpłynęło na jego kult. Hadrian był również pierwszym cesarzem rzymskim noszącym brodę, co stało się modne do czasów Konstantyna Wielkiego. Od jego imienia nazwano miesiąc Hadrianon w kalendarzu starożytnych Aten.
