Łabędź (Cygnus)
Łabędź to jeden z wyrazistych gwiazdozbiorów nieba północnego, widoczny w Polsce od wiosny do jesieni. Jego najjaśniejsze gwiazdy tworzą charakterystyczny kształt krzyża, co przyczyniło się do nazwania go Krzyżem Północy. W konstelacji tej znajduje się także najjaśniejsza gwiazda – Deneb, która współtworzy letni asteryzm znany jako Trójkąt letni, razem z Altair i Wegą.
Mity i legendy
Łabędź jest związany z mitologią grecką, gdzie przedstawia postać Zeusa, który przybrał tę formę podczas tajemnych schadzek. W jednej z wersji mitu Leda, królowa Sparty, zrodziła z Zeusem dzieci, w tym Kastora, Polluksa i Helenę Trojańską. Inna legenda mówi, że Orfeusz został uwieczniony jako Łabędź po swojej śmierci.
Gwiazdy Łabędzia
W Łabędziu przechodzi Droga Mleczna, co czyni go obszarem intensywnych badań astronomicznych. Oto kluczowe gwiazdy tej konstelacji:
- Deneb (α Cyg): Nadolbrzym, 1500 lat świetlnych od Ziemi, 60 tysięcy razy jaśniejszy od Słońca.
- 61 Cygni: Pierwsza gwiazda, której odległość od Słońca mierzono w 1841 roku.
- Albireo (β Cyg): Podwójna gwiazda o różnym kolorze.
- Delta Cygni: Układ potrójny, blisko siebie oddalony.
- Epsilon Cygni (Aljanah): Pomarańczowy olbrzym w odległości 72 lat świetlnych.
- χ Cyg: Zmienna gwiazda typu Mira Ceti.
Interesujące obiekty
W Łabędziu znajdują się ciekawe obiekty astronomiczne, takie jak:
- M39: Otwarta gromada gwiazd, widoczna gołym okiem.
- NGC 6826: Mgławica Mrugająca, jasno świecąca mgławica.
- Mgławica Kokon (IC 5146): Emisyjna mgławica, otoczona gromadą gwiazd.
- Mgławica Ameryka Północna (NGC 7000): Mlawiąca mgławica o kształcie przypominającym kontynent.
- Półksiężyc (NGC 6888): Mgławica emisyjna związana z gwiazdą WR 136.
Roje meteorów
W okresie od połowy lipca do końca sierpnia w Łabędziu można obserwować roje meteorów, w tym Alfa i Kappa Cygnidów. Kappa Cygnidów ma macierzystą kometę z rodziny jowiszowej.
