Gwara krakowska

Gwara Krakowska

Gwara krakowska to odmiana polszczyzny, typowa dla mieszkańców Krakowa i okolic. Może występować także w Górnym Śląsku oraz na Podhalu.

Charakterystyka

Gwarę krakowską cechują następujące elementy:

• Nosowa wymowa: Wymowa „ą” i „ę” oraz końcówki „-ynka”, np. „ręka” jako [paɲεŋka].
• Udźwięcznianie: W dialektach małopolskim, wielkopolskim i śląskim udźwięczniają nie tylko obstruenty, ale także sonoranty. Przykład: „sok malinowy” → „sogmalinowy”.
• Akcent wyrazowy: Akcent jest inicjalny, a w wołaczu przesunięty na ostatnią sylabę.
• Użycie partykuły „że”: Często występuje w trybie rozkazującym, np. „weźże”, „idźże”.
• Afrykaty: Zlewanie zbitek „t-sz” i „d-ż” w „cz” i „dż”, np. „drzwi” → „dżwi”.
• Zmiana barwy samogłosek: Nazalizowane samogłoski mogą zmieniać barwę, np. „pięknie” → „piaŋknie”.
• Prelabializacja: Nagłosowe „o” często zmienia się na „ł”, np. „osiem” → „łosiem”.

Gwara krakowska jest bogata w unikalne cechy fonetyczne i gramatyczne, co czyni ją interesującym przedmiotem badań nad polskim językiem. Jej zrozumienie wymaga znajomości lokalnych zwyczajów i kontekstów kulturowych. Warto zwrócić uwagę na jej różnorodność oraz wpływy z innych dialektów, co przyczynia się do jej wyjątkowości w polszczyźnie.