Gustaw Herling-Grudziński
Gustaw Herling-Grudziński (20 maja 1919 – 4 lipca 2000) był wybitnym polskim pisarzem, eseistą, krytykiem literackim i dziennikarzem. Urodził się w Kielcach w rodzinie żydowskiej. W 1939 roku, po agresji ZSRR na Polskę, został aresztowany przez NKWD i osadzony w obozach pracy Gułagu. Po wojnie stał się krytykiem komunistycznych rządów w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, pozostając na emigracji. W 1998 roku odznaczono go Orderem Orła Białego za zasługi dla Rzeczypospolitej Polskiej.
Życie i kariera
Herling-Grudziński uczęszczał do Gimnazjum im. M. Reja w Kielcach, a następnie studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. Po wybuchu II wojny światowej był jednym z założycieli Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej (PLAN). Po aresztowaniu trafił do obozów, z których został uwolniony w 1942 roku po układzie Sikorski-Majski. Wstąpił do armii gen. Andersa i walczył pod Monte Cassino, za co otrzymał Order Virtuti Militari.
Po wojnie osiedlił się z żoną w Londynie, gdzie pracował jako publicysta oraz redaktor. Jego żona popełniła samobójstwo w 1952 roku. W latach 50. współpracował z Radiem Wolna Europa. W 1989 roku zaangażował się w badania dotyczące zbrodni katyńskiej. Zmarł w 2000 roku w Neapolu i został pochowany na cmentarzu Poggio Reale.
Upamiętnienie
- 1998 – premiera filmu dokumentalnego Rozważania o cnotach.
- 2009 – odsłonięcie pomnika w Jercewie.
- 2019 – rok Gustawa Herlinga-Grudzińskiego ustanowiony przez Sejm RP.
- 2024 – Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach otrzyma imię pisarza.
Dorobek literacki
- 1945 – Żywi i umarli
- 1951 – Inny świat
- 1960 – Skrzydła ołtarza
- 1963 – Drugie Przyjście oraz inne opowiadania i szkice
- 1973-1989 – seria Dziennik pisany nocą
- 2000 – Najkrótszy przewodnik po sobie samym
Podsumowanie
Gustaw Herling-Grudziński był nie tylko ważną postacią w polskiej literaturze, ale również symbolem oporu wobec totalitaryzmów. Jego prace, w tym Inny świat, ukazują brutalną rzeczywistość obozową oraz krytykę reżimów komunistycznych. Jego dziedzictwo jest nadal obecne w polskiej kulturze i literaturze, a upamiętnienia potwierdzają jego znaczenie w historii Polski.
