Gustav Wagner

Gustav Wagner

Gustav Wagner (18 lipca 1911 – 3 października 1980) był austriackim nazistą, SS-Oberscharführerem i członkiem personelu ośrodka zagłady w Sobiborze. Uczestniczył w akcji T4, a po wojnie ukrywał się w Syrii i Brazylii, gdzie został zdemaskowany przez Szymona Wiesenthala w 1978 roku. Zmarł w niejasnych okolicznościach w 1980 roku.

Życiorys

Młodość i akcja T4

Wagner urodził się w Wiedniu i w 1931 roku wstąpił do NSDAP. Po delegalizacji partii uciekł do III Rzeszy, gdzie dołączył do SA, a następnie SS. W 1940 roku zgłosił się do akcji T4, prowadzącej do eksterminacji osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych, pracując w ośrodkach eutanazji w Hadamarze i Hartheim.

Sobibór

W marcu 1942 roku rozpoczął służbę w obozie zagłady w Sobiborze, gdzie pełnił funkcję szefa kompanii. Odpowiadał za selekcję nowo przybyłych ofiar, decydując o ich losie. Był uważany za najokrutniejszego esesmana w Sobiborze, znany z brutalności i okrucieństwa. Zbrodnie, których się dopuszczał, obejmowały m.in. mordowanie ofiar, maltretowanie więźniów oraz uczestnictwo w egzekucjach.

Wagner był postrachem zarówno dla więźniów, jak i dla współpracowników, a jego inteligencja i czujność przyczyniły się do decyzji o wyborze daty powstania w Sobiborze, aby uniknąć jego obecności. Po buncie, uczestniczył w likwidacji obozu i został odznaczony Krzyżem Żelaznym.

Dalsze losy

Po wojnie Wagner trafił do obozu dla internowanych, skąd uciekł do Syrii, a następnie osiedlił się w Brazylii, przyjmując nazwisko Günther Mendel. W 1978 roku został wytropiony przez Wiesenthala, jednak po potwierdzeniu jego tożsamości został aresztowany. W 1979 roku, z powodu błędów proceduralnych, został zwolniony. Zmarł w październiku 1980 roku, a przyczyna jego śmierci została uznana za samobójstwo, choć istnieją przypuszczenia, że mogły w to być zaangażowane osoby trzecie.

Film

Wagner jest jednym z antagonistów w filmie telewizyjnym „Ucieczka z Sobiboru” (1987) oraz w rosyjskim filmie „Sobibór” (2018).