Grzegorz z Żarnowca
Grzegorz z Żarnowca, zmarły 4 maja 1601 roku, był polskim teologiem, kaznodzieją i polemistą kalwińskim. Jego pochodzenie jest niepewne, a przypisywane mu nazwiska, takie jak Koszarski, nie mają potwierdzenia w źródłach historycznych. Wiadomo, że był synem organisty i plebejuszem. Mieszkając w Żarnowcu, uzyskał solidne wykształcenie teologiczne, które umożliwiło mu zdobycie wysokiej pozycji w hierarchii kościelnej.
Życie i działalność
Grzegorz był seniorem zborów kalwińskich na Litwie i pastorem w Włoszczowie. Zyskał szacunek współwyznawców dzięki swoim kazaniom oraz dziełu Postylla, które przyniosło mu uznanie. Uczestniczył w synodzie toruńskim w 1595 roku, gdzie był członkiem komisji mającej na celu zjednoczenie protestantów.
Po jego śmierci synod podkreślił jego zasługi jako polemisty i podjął decyzję o wydaniu jego niepublikowanych dzieł.
Twórczość
Głównym dziełem Grzegorza była Postylla albo wykład Ewanieliy Niedzielnych y Świąt uroczystych. Publikacja ta stanowiła odpowiedź na katolicką postyllę ks. Jakuba Wujka, zawierając umiarkowane poglądy teologiczne oraz polemikę z katolicyzmem, zwłaszcza z jezuitami. Postylla zyskała pozytywne opinie wśród ewangelików i miała wpływ na późniejszych autorów.
Grzegorz prowadził także polemikę z arianami, wydając m.in. dzieło Apokatastasis oraz Clypeus, które były reakcją na ruchy racjonalistyczne wśród protestantów. Jego twórczość polemiczna przyczyniła się do kształtowania się doktryny kalwińskiej w Polsce.
Ważniejsze dzieła
- Postylla albo wykład Ewanieliy Niedzielnych y Świąt uroczystych, Kraków 1580-1582
- Antidotum albo lekarstwo na odtręt od ewangelików, 1583
- Traktacik albo 52 questij o kościele Bożym, 1590
- Clypeus albo tarcz duchowna, 1598
- Apokatastasis, 1598
Utwory o autorstwie niepewnym
- Rosprawa czudna o usługowaniu słowem Bożym, 1566; 1571
- Obrona Postylle ewanjelickiej, Kraków 1586
Bibliografia
Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3, 1965.
Linki zewnętrzne
[Dzieła Grzegorza z Żarnowca w bibliotece Polona](https://polona.pl/search/?query=Grzegorz_z_%C5%BCarnowca&filters=creator:%22Grzegorz_z_%C5%BCarnowca_(ca_1528–1601)%22,public:1,hasTextContent:0)
