Gruczoł łojowy
Gruczoł łojowy (łac. glandula sebacea) to pęcherzykowy gruczoł skóry ssaków, który wydziela łój, wpływający na natłuszczenie włosów i naskórka. Jego funkcjonowanie jest częściowo regulowane przez poziom hormonów płciowych, co jest szczególnie widoczne w okresie dojrzewania. Gruczołów tych nie mają niektóre gatunki, takie jak walenie czy kret złocisty.
Budowa
Gruczoł łojowy ma prostą, rozgałęzioną, pęcherzykowatą strukturę. Odcinki wydalnicze, zbudowane z nabłonka wielowarstwowego, przypominają nieregularne woreczki. Komórki na obwodzie gruczołu są płaskie i szybko się dzielą, podczas gdy komórki w centralnej części gruczołu degenerują i magazynują lipidy, które mają postać kropli w cytoplazmie.
Rozmieszczenie
Gruczoły łojowe znajdują się zazwyczaj w pobliżu włosów, z wyjątkiem obszarów takich jak nieowłosione wargi, brodawki sutkowe czy zewnętrzne narządy płciowe. W powiece występują natomiast gruczoły tarczkowe (Meiboma). Gęstość gruczołów łojowych w ludzkim ciele wynosi od 100 do 800 na cm².
Czynność wydzielnicza
Gruczoł łojowy działa jako gruczoł holokrynowy, co oznacza, że całe komórki przekształcają się w wydzielinę. Zdegenerowane komórki tracą jądro i magazynują substancje, które są uwalniane do mieszka włosowego przez odcinek łączący pokryty nabłonkiem wielowarstwowym płaskim.
Funkcja
Gruczoły łojowe wydzielają łój i woskowinę, które pełnią funkcję ochronną, tworząc barierę antybakteryjną. Choć uznawane są za bakteriostatyki i grzybostatyków, ich działanie w tym zakresie jest ograniczone.
