Pociąg Pancerny „Groźny”
Pociąg Pancerny „Groźny” (Pociąg Pancerny Nr 22, 4 i 54) był jednostką Wojska Polskiego II RP, która odegrała istotną rolę w obronie Śląska podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku. Pociąg stoczył 15 bitew z jednostkami niemieckimi, zadając im znaczące straty. Ostatecznie, 7 września, załoga zniszczyła pociąg w Tarnowie z powodu braku możliwości dalszej walki i odwrotu.
Historia
Pociąg został sformowany na podstawie rozkazu generała Stanisława Szeptyckiego w 1918 roku i był częścią 2 dywizjonu pociągów pancernych w Niepołomicach od 1928 roku. W maju 1939 roku został zmobilizowany i stacjonował w Krzeszowicach. W czasie wrześniowej kampanii był przydzielony do Grupy Operacyjnej „Śląsk” i brał udział w obronie Górnego Śląska, skutecznie ostrzeliwując pozycje niemieckie i ewakuując rannych.
Po rozkazie odwrotu 3 września, pociąg wycofał się do Szczakowej, a następnie do Krakowa. Ostatni etap jego działalności przypadł na 6-7 września, kiedy to z powodu zniszczeń infrastruktury i napotkania jednostek niemieckich, załoga zdecydowała się zniszczyć pociąg i podzieliła się na grupy, które walczyły w różnych rejonach.
Załoga
- Dowódcy pociągu:
- por. piech. Jan Werakso (1920)
- por. / kpt. art. Tomasz Kuśmierek (1920-1924)
- kpt. br. panc. Jan I Rybczyński (do 2 IX 1939)
- kpt. br. panc. Józef Kulesza (od 2 IX 1939)
- Załoga we wrześniu 1939:
- kpt. br. panc. Jan I Rybczyński – dowódca
- kpt. br. panc. Józef Kulesza – zastępca dowódcy
- por. rez. Józef Lipka – dowódca plutonu technicznego
- pchor. Bohdan Świderski – dowódca plutonu drezyn
Skład i Uzbrojenie
Pociąg był wyposażony w:
- parowóz opancerzony Ti3
- wagony artyleryjskie uzbrojone w armaty i haubice
- platformy z czołgami Renault FT oraz tankietkami TKS
Uzbrojenie obejmowało m.in. 3 armaty wz. 02/26 oraz 15 ckm wz. 08, co czyniło go jednym z lepiej uzbrojonych pociągów pancernych tamtego okresu.
Odznaka pamiątkowa
Odznaka pamiątkowa pociągu przedstawia orła z tarczą heraldyczną i elementami związanymi z kolejnictwem. Wymiary to 28×43 mm, a odznaka była noszona na śrubie.
Podsumowanie
Pociąg Pancerny „Groźny” był kluczową jednostką w obronie Śląska podczas kampanii wrześniowej, wyróżniając się odwagą i skutecznością w walce z armią niemiecką. Po zniszczeniu, ocalałe elementy pociągu zostały wykorzystane przez Niemców.
