Granulit (Leptynit)
Granulit, znany również jako leptynit, to skała metamorficzna powstała z arkozy w wyniku regionalnego metamorfizmu. Charakteryzuje się granoblastyczną strukturą i występuje w strefach głębokiego metamorfizmu.
Skład mineralny
- Skalenie potasowe
- Plagioklazy
- Kwarc
- Granaty (pirop, almandyn)
- Amfibole (enstatyt, diopsyd)
- Kyanit, silimanit
- Rutyl, ilmenit, korund, spinel
- Biotyt, hornblenda
Cechy zewnętrzne
Granulit ma barwę białą, szarą lub różowawą. Przełam jest nierówny i ziarnisty, a foliacja jest słabo zaznaczona, z widocznymi smugami granatów, kyanitu i biotytu. W odsłonięciach obecna jest charakterystyczna podzielność kostkowa.
Budowa wewnętrzna
Granulit posiada różnorodne struktury, w tym granoblastyczną, granofelsową, gnejsową i porfiroblastyczną. Może mieć teksturę zbita, kierunkową lub bezładną.
Powstawanie
Granulit formuje się w środowisku bezwodnym w strefach głębokiego metamorfizmu, w wyniku przeobrażeń skał magmowych i osadowych, takich jak dioryt, gabro, arkoza czy mułowce.
Występowanie
Granulity są rzadko występującymi skałami, spotykanymi głównie w starych kontynentalnych platformach prekambryjskich oraz w strefach korzeniowych gór. W Polsce można je znaleźć w:
- Zagórzu Śląskim
- Bystrzycy Górnej (Góry Sowie)
- Starym Gierałtowie (Masyw Śnieżnika)
- Krystalicznym podłożu Suwalszczyzny i Mazur
Na świecie występują m.in. w Kanadzie, Grenlandii, RPA, Algierii, Madagaskarze, Australii, Antarktydzie, Brazylii, Indiach, Rosji i USA.
Zastosowanie
- Znaczenie naukowe
- Materiał okładzinowy
Bibliografia
Praca zbiorowa, Poradnik Górnika, tom 1, Mineralogia i petrografia, Wyg. Śląsk, Katowice 1972.