Górnośląskie Zagłębie Węglowe
Górnośląskie Zagłębie Węglowe (GZW) to polsko-czeskie zagłębie węglowe, które charakteryzuje się największymi zasobami węgla kamiennego w Polsce i Czechach oraz intensywną eksploatacją tego surowca. Oprócz węgla, GZW zawiera również znaczne złoża metanu. Obszar ten rozciąga się na Górnym Śląsku i w Małopolsce w Polsce oraz w kraju morawsko-śląskim w Czechach.
Położenie
W Polsce GZW znajduje się na Wyżynie Śląskiej, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej oraz w Kotlinie Oświęcimskiej, obejmując południową część województwa śląskiego i zachodnią część małopolskiego. W Czechach obszar ten obejmuje okolice Ostrawy i Karwiny.
Budowa geologiczna
Budowa geologiczna GZW obejmuje utwory powstałe w różnych okresach geologicznych, w tym karbon, trias i jury. Kluczowe znaczenie mają formacje węglonośne karbonu górnego. Pokłady węgla występują na różnych głębokościach, sięgając w zachodniej części zagłębia do 4600 m, a w niektórych miejscach nawet do 6000 m.
Obszar i eksploatacja
Powierzchnia GZW w Polsce wynosi około 5400 km², z czego eksploatowane złoża zajmują około 1100 km² (19%). Złoża rezerwowe i ich kategorie przedstawiają się następująco:
- Zasoby rozpoznane (C1): 660 km² (11%)
- Zasoby wstępnie rozpoznane (C2): 765 km² (13%)
- Wyeksploatowane lub zaniechane: 635 km² (11%)
W Czechach obszar GZW wynosi około 900 km². W południowo-zachodniej części Polski rozwija się Rybnicki Okręg Węglowy, który koncentruje się na wydobyciu węgla energetycznego.
Historia górnictwa
Historia górnictwa w regionie sięga XIV wieku, kiedy to powstały pierwsze osady górnicze. W XIX wieku nastąpił znaczny rozwój przemysłu węglowego, z wieloma kopalniami i hutami. Kluczowe daty to:
- 1804 – powstanie kopalni Albrecht
- 1811 – uruchomienie pierwszej huty cynku
- 1861 – powstanie kopalni „Izabella Nowa”
- 1922 – katastrofa w kopalni „Artur” – 28 ofiar
- 1999 – likwidacja kopalni Siersza
Rozwój górnictwa w regionie miał istotny wpływ na lokalną gospodarkę oraz rozwój urbanistyczny.
