Gomfotery (Gomphotheriidae)
Gomfotery to wymarła rodzina trąbowców, uznawana za jedną z najbardziej zróżnicowanych w tym rządzie ssaków. Najstarszym znanym przedstawicielem tej grupy jest rodzaj Phiomia, pochodzący z osadów wczesno- i środkowooligoceńskich w Egipcie i Etiopii. Czasami rodzaj ten jest wyłączany z rodziny gomfoterów.
Charakterystyka
Typowe gomfotery, szczególnie z rodzaju Gomphotherium, miały średnie rozmiary – osiągały około 2 metrów wysokości w kłębie. Ich ciało było wydłużone, z dwiema parami ciosów oraz silnie wydłużoną dolną szczęką, która była znacznie dłuższa od górnej. Ciosy w górnej szczęce były dłuższe i lekko zakrzywione. Ich zęby trzonowe były przystosowane do rozdrabniania roślinności, w szczególności liści i gałązek.
Morfologia trąby
Nie jest do końca jasne, jak wyglądała trąba gomfoterów. Niektórzy naukowcy sugerują, że była ona szeroka i mało ruchliwa, przypominająca ryj świń, podczas gdy inni twierdzą, że miała chwytną formę, różniącą się od trąby współczesnych słoni jedynie długością. Ta budowa umożliwiała efektywne zdobywanie pokarmu, co potwierdza obecność około 20 gatunków zasiedlających różne kontynenty od środkowego oligocenu do pliocenu.
Rozwój i wymarcie
W rodzaju Sinomastodon znajdują się przodkowie podrodziny Cuvieroniinae, która odniosła znaczny sukces. Te trąbowce miały skróconą żuchwę oraz wydłużoną trąbę. Ich zasięg obejmował Północną Amerykę, a po połączeniu z Ameryką Południową, szybko się zróżnicowały. Trzy rodzaje mogły być źródłem pożywienia dla Paleoindian.
- Stegomastodon – zbliżony wielkością do słoni indyjskich, zamieszkiwał lasy Ameryki Północnej.
- Haplomastodon – żył na sawannach i pampasach.
- Cuvieronius – najmniejszy, przystosowany do trudnych warunków Andów.
W pliocenie inna gałąź gomfoterów, Anancinae, wykształciła wydłużone ciosy w górnej szczęce, osiągające nawet 4 metry długości. Żuchwa była skrócona, a dolne ciosy mogły być zredukowane lub zanikłe. Anancus zamieszkiwał rozległe obszary Azji i Europy w pliocenie, a w plejstocenie tylko Afrykę, co zbiegło się z pojawieniem się pierwszych człowiekowatych. Uważa się, że właściwe słoniowate (Elephantidae) wywodzą się od bliskiego krewniaka Anancinae.
