Glikogen
Glikogen jest polisacharydem zbudowanym z około 100 000 reszt D-glukozy. W organizmach zwierzęcych gromadzi się w wątrobie oraz w tkance mięśni szkieletowych, przy czym znaczna część glikogenu znajduje się w mięśniach, które stanowią około trzech czwartych całkowitej zawartości tego związku w organizmie człowieka. W roślinach glikogen występuje rzadko, przykładowo w ciałkach odżywczych cekropek Cecropia.
Struktura glikogenu przypomina amylopektynę, jednak cząsteczki są bardziej rozgałęzione, a łańcuchy boczne krótsze. Połączenia glukozy w łańcuchu to wiązania α-1,4-glikozydowe, a rozgałęzienia powstają co 8–12 monomerów przez wiązania α-1,6-glikozydowe. Glikogen może być szybko rozkładany do glukozy, co czyni go istotnym źródłem energii w procesach beztlenowych, chociaż mięśnie nie mogą uwalniać wolnej glukozy z powodu braku glukozo-6-fosfatazy.
Najwięcej glikogenu znajduje się w wątrobie (5% jej masy) oraz w mięśniach (około 0,7% ich masy). Glikogen występuje w postaci ziaren o średnicy 10–40 nm w cytoplazmie komórek.
W mięśniach glikogen ulega procesowi glikolizy, w wyniku którego powstaje alanina, wykorzystywana do glukoneogenezy w wątrobie. Mimo że nie tworzy wolnej glukozy, uwalniany jest glukozo-1-fosforan, który jest kluczowy dla aktywności mięśni. Przekształca się on w glukozo-6-fosforan, biorący udział w procesie glikolizy, co prowadzi do produkcji ATP.
Rozkład glikogenu, zwany glikogenolizą, zachodzi dwiema drogami: fosforolityczną i hydrolityczną. Proces ten jest indukowany przez glukagon, hormon produkowany przez komórki α trzustki, co prowadzi do podniesienia poziomu cukru we krwi. W sytuacji, gdy organizm potrzebuje cukru, glikogen w wątrobie ulega rozkładowi, natomiast w przypadku działania insuliny, hormonu antagonistycznego do glukagonu, następuje synteza glikogenu (glikogenogeneza).
Przypisy
Bibliografia
- R. K. Murray, D. K. Granner, V. W. Rodwell, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wyd. VI, s. 195-203.
Kategoria: Polisacharydy
