Gimnazjon w starożytnej Grecji
Gimnazjon (gr. γυμνάσιον, gymnasion) to kompleks budowli w starożytnej Grecji, przeznaczony do ćwiczeń fizycznych. Centralnym elementem był obszar do biegania, boiska oraz portyki. W skład gimnazjonu wchodziły także palestra i stadion. Wykopaliska w miejscach takich jak Delfy, Delos, Epidauros, Aleksandria i Olympia pozwoliły na rekonstrukcję jego planu.
Struktura gimnazjonu
W gimnazjonie znajdowały się następujące pomieszczenia:
- Szatnia (apodyteron)
- Sale do nacierania ciał oliwą (elaiothesion)
- Sale do masażu (konisterion)
- Salki do ćwiczeń w zadawaniu ciosów
- Eksedry – sale wykładowe i rekreacyjne
- Sale ćwiczeń dla młodzieży (ephebeidon)
- Boiska do gry w piłkę (sphairisterion)
- Bieżnie (dromos)
- Palestra – miejsce do ćwiczeń w zapasach
- Łazienki (balaneion) oraz łaźnie (pyriaterion)
Gimnazjony były ważnym elementem życia miejskiego. Początkowo budowano je z drewna, a od IV wieku p.n.e. zaczęto używać kamienia. W Atenach gimnazjony pełniły również funkcję edukacyjną, co dało początek późniejszym szkołom o tej samej nazwie. W Sparcie koncentrowano się głównie na rozwijaniu siły fizycznej, przy czym kobiety mogły brać udział w treningach zapaśniczych.
Cel gimnazjonu
Głównym celem gimnazjonu było kształtowanie ciała młodych mężczyzn w okresie dojrzewania oraz celebracja nagości. Nagość była postrzegana jako naturalna cecha, oddzielająca cywilizowanych ludzi od barbarzyńców. Młodzieńcy spędzali czas na wzmacnianiu mięśni oraz utrzymywaniu odpowiedniej temperatury ciała. W gimnazjonie nawiązywano także relacje z starszymi mężczyznami, które miały charakter edukacyjny i towarzyski. W szczególności w ateńskich gimnazjonach uczono się sztuki retorycznej poprzez rywalizację w debatach, zamiast tradycyjnego uczenia się na pamięć.
Podsumowanie
Gimnazjon stanowił kluczowy element kultury fizycznej i społecznej starożytnej Grecji, integrując aspekty treningu, edukacji oraz relacji międzyludzkich.
