Gietrzwałd – Informacje ogólne
Gietrzwałd to wieś położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim. Jest siedzibą gminy Gietrzwałd i znajduje się przy drodze krajowej nr 16, około 20 km na południowy zachód od Olsztyna. Miejscowość ma status sanktuarium oraz miejsca turystycznego.
Historia
Wieś została lokowana 19 maja 1352 roku na prawie chełmińskim. Zasadźcą był sołtys Dittrich. W XVII wieku Gietrzwałd zamieszkiwało 17 gospodarzy, a w 1789 roku było tu 59 domów, w których przeważali Polacy. W XIX wieku Gietrzwałd liczył około 1000 mieszkańców, a w miejscowości działała szkoła katolicka.
W Gietrzwałdzie powstał pomysł utworzenia „Gazety Olsztyńskiej”, a Andrzej Samulowski założył pierwszą księgarnię na Warmii. W okresie plebiscytu (1929–1933) powstała pierwsza polska szkoła.
Życie religijne
Mieszkańcy Gietrzwałdu są głównie katolikami. W 1877 roku miały miejsce objawienia Matki Bożej, które przyczyniły się do wzrostu ruchu polskiego w regionie. Sanktuarium maryjne przyciąga corocznie liczne pielgrzymki.
Zabytki
- Bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny – zbudowana przed 1500 rokiem, uzyskała tytuł bazyliki mniejszej w 1970 roku.
- Kaplica wotywna św. Józefa – wzniesiona w 1877 roku, obecnie pełni rolę kaplicy pogrzebowej.
- Kapliczki – większość z XIX wieku, wpisane do rejestru zabytków.
- Plebania – z 1915 roku, zarejestrowana jako zabytek.
- Organistówka – z 1884 roku, również zabytkowa.
- Domy – m.in. dom nr 13 z połowy XIX wieku i dom nr 33 z 1877 roku, wpisane do rejestru zabytków.
Gietrzwałd to miejsce o bogatej historii i tradycji, które przyciąga zarówno pielgrzymów, jak i turystów zainteresowanych lokalnymi zabytkami i kulturą.
