Getto ławkowe – forma dyskryminacji Żydów
Getto ławkowe to praktyka dyskryminacji Żydów na polskich uczelniach, wprowadzona w latach 30. XX wieku pod wpływem nacjonalistycznych organizacji młodzieżowych, takich jak Młodzież Wszechpolska i ONR. Polegała na wydzieleniu miejsc w salach wykładowych dla studentów żydowskich, co ograniczało ich prawo do swobodnego wyboru miejsc. Był to jeden z wielu przejawów rosnącego antysemityzmu w polskich środowiskach akademickich.
Wprowadzenie gett ławkowych (1935–1937)
W 1922 roku organizacje nacjonalistyczne wprowadziły hasło numerus clausus, a w 1933 postulat gett ławkowych. Pierwszymi uczelniami, które wprowadziły ten system, były Politechnika Lwowska w grudniu 1935 roku. W odpowiedzi na tę dyskryminację wielu polskich uczonych protestowało, jednak więcej profesorów poparło ten ruch. Zdarzenia związane z wprowadzeniem gett ławkowych prowadziły do zamieszek oraz obrażeń wśród studentów, a także do tragicznych wypadków.
Zaostrzenie sytuacji (1937–1939)
W październiku 1937 roku minister Wojciech Świętosławski zatwierdził wprowadzenie gett ławkowych na uczelniach. Żydowscy studenci zostawali wyodrębniani w audytoriach, co prowadziło do dalszych napięć. Na Politechnice Warszawskiej getto ławkowe wprowadzono w 1938 roku, co spotkało się z protestami części profesorów. W tym okresie pojawiły się także ograniczenia dotyczące liczby studentów i wykładowców pochodzenia żydowskiego.
Sprzeciw i protesty
Wielu studentów chrześcijańskich solidaryzowało się z żydowskimi kolegami, uczestnicząc w zajęciach stojąc. Posłowie żydowscy w Sejmie protestowali przeciwko wprowadzaniu gett ławkowych, zwracając się do ministerstwa o interwencję.
Upamiętnienie ofiar getta ławkowego
W 2018 roku na Uniwersytecie Warszawskim odbyły się pierwsze obchody upamiętniające ofiary getta ławkowego. W 2023 roku Senat uczelni podjął uchwałę o wmurowaniu tablicy pamiątkowej. Konferencja naukowa na ten temat miała miejsce w listopadzie 2022 roku, a tablica upamiętniająca została odsłonięta w maju 2023 roku.
Podsumowanie
Getto ławkowe było formą brutalnej dyskryminacji Żydów w polskim szkolnictwie wyższym, która spotkała się z protestami, ale także z szerokim poparciem wśród nacjonalistycznych kręgów. Historia ta pozostaje ważnym elementem refleksji nad stosunkami polsko-żydowskimi i antysemityzmem w Polsce.
