Gastryna – podstawowe informacje
Gastryna to hormon produkowany przez komórki G znajdujące się w odźwiernikowej części żołądka oraz w początkowej części dwunastnicy. Jest to mieszanka różnych peptydów, z których najbardziej aktywną formą jest gastryna-14, składająca się z 14 aminokwasów. Hormon ten odgrywa kluczową rolę w regulacji wydzielania kwasu solnego oraz w utrzymaniu zdrowia błony śluzowej żołądka.
Historia odkrycia
Gastryna została po raz pierwszy opisana w 1905 roku przez Johna Edkinsa, który zauważył, że wyciąg z żołądka pobudza wydzielanie żołądkowe. Prawdziwy skład chemiczny gastryny zostało ustalony dopiero w 1964 roku przez Gregory’ego i Trace’a, którzy uzyskali czystą formę tego hormonu.
Miejsce produkcji
Gastryna jest wytwarzana głównie przez komórki G w śluzówce części odźwiernikowej żołądka oraz w początkowej części dwunastnicy. Mimo że stężenie gastryny w dwunastnicy jest niższe, to ilość produkowanego hormonu w obu narządach jest porównywalna. Gastryna może być także produkowana w innych miejscach, takich jak mózg.
Działanie fizjologiczne
Gastryna pełni szereg ważnych funkcji w organizmie:
- Stymuluje komórki okładzinowe żołądka do wydzielania kwasu solnego.
- Wzmacnia perystaltykę przewodu pokarmowego.
- Kurczy dolny zwieracz przełyku, co sygnalizuje pełność żołądka.
- Wzmacnia wydzielanie trzustkowe oraz poprawia ukrwienie błony śluzowej żołądka.
Wydzielanie gastryny
Gastryna jest uwalniana głównie w fazie żołądkowej wydzielania soku żołądkowego, na co wpływają:
- Rozciągnięcie mechanoreceptorów przez masę pokarmową.
- Obecność produktów trawienia białek.
- Obecność jonów Ca2+.
- Stymulacja nerwów błędnych przez neurotransmiter GRP.
Wydzielanie gastryny może być hamowane przez:
- Gwałtowny spadek pH (poniżej 1,5–3,0).
- Sekretynę, somatostatynę oraz inne hormony, takie jak VIP, GIP, glukagon i kalcytonina.
