„`html
Gady – Informacje ogólne
Gady, znane również jako Jadden, to niewielka wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity, około 13 km na północ od Olsztyna. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
W Gady znajdują się: sklep spożywczy, przystanek autobusowy, Ośrodek Rzemiosł Zapomnianych, dwa gospodarstwa agroturystyczne oraz gospodarstwo rybackie.
Historia
Wieś została lokowana 28 maja 1369 roku na zamku w Lidzbarku Warmińskim przez biskupa warmińskiego Jana Stryprocka. W dokumentach historycznych wieś znana była pod różnymi nazwami, w tym Hoenveltcz, Gedden, Jadden, Gadden i Giaden, a po raz pierwszy użyto nazwy Gady w 1879 roku.
W Gady znajdowała się mała karczma, a wieś była położona na szlaku łączącym Olsztyn z Jezioranami. W 1909 roku odnotowano bliskie spotkanie z wilkami, a w 1930 roku powstała poczta z telefonem. W 1933 roku wieś została zelektryfikowana.
Po II wojnie światowej wieś była częściowo zniszczona, jednak w kolejnych latach zainwestowano w infrastrukturę, w tym budowę drogi asfaltowej oraz ujęcia wody.
Zabudowa wsi
Zabudowa Gady pochodzi głównie z końca XIX i początku XX wieku, z charakterystycznymi domami z czerwonej cegły oraz drewnianą chałupą. W wiosce znajduje się również pamiątkowy głaz oraz kamienne i drewniane krzyże.
Zabytki
- Neobarokowa kapliczka z XVIII wieku przy posesji nr 48.
- Kapliczka z rzeźbą św. Józefa przy wjeździe do wsi.
- Kapliczka w lesie, wybudowana w 1931 roku.
- Zabytkowy dzwon z 1815 roku, ufundowany przez mieszkańców wsi.
- Kamienie graniczne między wsiami Gady, Tęguty i Barczewko.
- Drewniany krzyż przy drodze do Barczewka.
Sołtysi
W XX i XXI wieku wieś miała następujących sołtysów:
- Otto Bludau
- Hilda Braun
- Sławomir Węgrodzki
- Józef Suchocki
- Paweł Węgrodzki
- Mirosław Piórkowski
- Rajmund Antosiak
- Alicja Antosiak
Stowarzyszenia
W Gady działa Stowarzyszenie „Nasze Gady”, które organizuje warsztaty edukacyjne i festyny archeologiczne, odbywające się co roku w ostatnią sobotę sierpnia.
Bibliografia
- Teresa Kosińska (red.) 640 lat wsi Gady 1369-2009, Stowarzyszenie Nasze Gady.
- Anna Pospiszyl, Toponimia południowej Warmii. Nazwy miejscowe. Pojezierze, Olsztyn, 1987.
„`
