Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling
Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling (1775-1854) był niemieckim filozofem, uważanym za trzeciego wybitnego reprezentanta klasycznego idealizmu niemieckiego oraz jednego z inicjatorów romantyzmu. Jego myśl filozoficzna łączyła różne wpływy, przekształcając się w unikalny system filozoficzny.
Życie i kariera
Schelling urodził się w rodzinie duchownej, a swoje pierwsze nauki pobierał w klasztorze w Bebenhausen. Już w wieku 15 lat rozpoczął studia na Uniwersytecie w Tybindze, gdzie uzyskał tytuł magistra filozofii i teologii. Jego zainteresowania obejmowały Oświecenie i rewolucję francuską, co wpłynęło na jego późniejsze prace.
W 1798 roku, dzięki Goethego poparciu, został profesorem w Jenie, gdzie nawiązał współpracę z czołowymi postaciami romantyzmu. Schelling rozwijał swoje idee, tworząc filozofię przyrody i sztuki. Po okresie w Jeny przeniósł się do Würzburga, a następnie Monachium, gdzie pełnił różne funkcje akademickie. Jego życie osobiste było burzliwe, a tragiczne wydarzenia, w tym śmierć żony, znacznie wpłynęły na jego twórczość.
Myśl filozoficzna
Schelling, obok Fichtego i Hegla, współtworzył tradycję klasycznego idealizmu niemieckiego. Choć był lekceważony przez współczesnych, jego prace zyskały na znaczeniu w XX wieku, wpływając na filozofię egzystencji. Był nazywany „Proteuszem” z powodu licznych zmian w swoich poglądach, co wówczas postrzegano jako przejaw oportunizmu.
Zagadnienie wolności
Wolność była kluczowym zagadnieniem w myśli romantycznej. Schelling w swojej wczesnej pracy uznał, że „początkiem i końcem wszelkiej filozofii jest wolność”. Jego refleksje na temat wolności były odpowiedzią na polityczne i społeczne przemiany w Europie, a także na innowacje filozoficzne Kanta i Fichtego. Schelling dążył do stworzenia koncepcji wolności, która łączyłaby indywidualną wolność z absolutem.
Filozofia przyrody
Schelling rozwijał filozofię przyrody, traktując ją jako dynamiczny proces, a nie tylko zbiór obserwacji empirycznych. W jego ujęciu przyroda stanowiła żywą siłę twórczą, a absolut wykraczał poza tradycyjne kategorie bytu. Opozycje były kluczowym elementem jego myśli, uzasadniając różnorodność zjawisk przyrodniczych.
Filozofia sztuki
Choć Schelling nie był specjalistą w dziedzinie sztuki, jego filozofia sztuki zyskała dużą popularność. Uważał, że twórczość artystyczna jest najwyższym aktem wolności, w którym podmiot jednoczy się z przedmiotem, osiągając tym samym cel absolutny.
Wkład w polski romantyzm
Schelling miał znaczący wpływ na polski romantyzm, inspirując literaturę i myśl etyczną. Jego idee były przedmiotem polemiki z oświeceniem, a także znalazły odbicie w twórczości takich pisarzy jak Maurycy Mochnacki, który wykorzystał schellingiańskie koncepcje w obronie literatury romantycznej.
Dzieła
- System idealizmu transcendentalnego (1800)
- Philosophie der Kunst (1802-1803)
- Filozofia objawienia (1841-43)
- Philosophische Untersuchungen über das Wesen der menschlichen Freiheit (1809)
Schelling pozostaje postacią wpływową w historii filozofii, a jego koncepcje wolności, przyrody i sztuki wciąż stanowią przedmiot badań i interpretacji.
