Free jazz – nurt nowoczesnego jazzu, który zyskał popularność w latach 60. XX wieku.
Termin
Jazz, uznany za kluczowy element amerykańskiej kultury w latach 50., stał się symbolem amerykańskich wartości. W tym okresie krytycy muzyczni decydowali o kanonach jazzu, co prowadziło do deprecjacji wszelkich prób innowacji. Mimo tego, artyści tacy jak Ornette Coleman, Cecil Taylor, John Coltrane oraz inni, zdecydowali się na łamanie ustalonych zasad.
Termin free jazz został wprowadzony dzięki albumowi Colemana Free Jazz: A Collective Improvisation, nagranemu w 1960 roku, co uczyniło go uznawanym twórcą tego stylu.
Powstanie free jazzu
Choć niektórzy muzycy, jak Sidney Bechet czy Lennie Tristano, wnieśli elementy, które mogły prowadzić do free jazzu, nie można ich uznać za jego pionierów. Inspiracje płynęły także z bebopu, zwłaszcza od Charlie Parkera i Dizzy’ego Gillespie’a. Ważnymi postaciami byli Charles Mingus, który wprowadził koncepcję kolektywnej improwizacji, oraz John Coltrane, który eksperymentował z nowymi formami.
Everett LeRoi Jones (Amiri Baraka) był kluczowym propagatorem free jazzu, który zyskał szczególną popularność wśród afroamerykańskich muzyków. Właściwy free jazz wyłonił się z działań Colemana i Taylora, a później dołączyli do nich muzycy pokroju Alberta Aylera.
Rola mediów
Magazyn Jazz Review, założony w 1958 roku, odegrał istotną rolę w propagowaniu nowego jazzu. Krytycy tacy jak Martin Williams i Gunther Schuller analizowali twórczość free jazzową, choć często oddzielali ją od jej jazzowych korzeni.
Free jazz w Europie i jego wpływ
Początkowo free jazz w Europie był naśladownictwem amerykańskiego stylu, jednak szybko przekształcił się w niezależny nurt. W miarę upływu czasu, europejscy muzycy, a także japońscy, zaczęli tworzyć własne interpretacje free jazzu, co doprowadziło do emancypacji tego gatunku.
Obecnie free jazz jest uznawany za ważny nurt w muzyce jazzowej, mający wpływ na główny nurt jazzu oraz inne gatunki, takie jak awangarda rocka. Elementy free jazzu można dostrzec w twórczości wielu artystów, w tym Steve’a Colemana i grupy Art Ensemble of Chicago.
