Francis Bacon – Wprowadzenie
Francis Bacon, 1. wicehrabia St Albans (1561-1626), był angielskim filozofem, politykiem i prawnikiem, uznawanym za jednego z twórców nowoczesnej metody naukowej i empiryzmu. Jego prace miały ogromny wpływ na rozwój nauki, a najważniejsze dzieła to Novum Organum i Nowa Atlantyda.
Życiorys
Bacon był synem dostojnika dworu królewskiego i studiował w Trinity College na Uniwersytecie Cambridge oraz nauki dyplomatyczne w Paryżu. Jego kariera polityczna obejmowała między innymi funkcje doradcy prawniczego króla Jakuba I oraz lord kanclerza. Po oskarżeniu o korupcję stracił wpływy i wycofał się z życia publicznego, a w 1626 roku zmarł w wyniku przeziębienia.
Klasyfikacja nauk
Bacon podzielił nauki na trzy grupy, odpowiadające władzom duszy:
- Historia – pamięć (opis faktów)
- Poezja – wyobraźnia
- Filozofia – rozum (poznanie ogólne)
Filozofia przyrody
Bacon wyróżnił dwa rodzaje filozofii przyrody:
- Spekulatywna – poznawanie praw przyrody
- Operatywna – stosowanie praw przyrody
Filozofia człowieka
Bacon zajmował się również antropologią, badając relacje ciała i duszy, oraz polityką, analizując struktury społeczne.
Wiedza i eksperyment
Bacon podkreślał znaczenie wiedzy praktycznej, uznając, że nauka powinna poprawiać życie ludzkie poprzez wynalazki i kontrolę nad przyrodą. Uważał, że eksperyment jest kluczowym narzędziem w nauce.
Empiryzm i indukcja
Bacon rozwinął metodologię empiryzmu, krytykując sylogizm i proponując indukcję jako metodę pozyskiwania wiedzy. Indukcja polega na uogólnianiu na podstawie obserwacji, co ma prowadzić do odkrywania stałych właściwości rzeczy.
Teoria złudzeń
Bacon zidentyfikował cztery rodzaje złudzeń (idoli), które utrudniają poznanie:
- Złudzenia plemienne – wynikające z natury ludzkiej
- Złudzenia jaskini – wynikające z indywidualnych doświadczeń
- Złudzenia rynku – związane z językiem i pojęciami
- Złudzenia teatru – wynikające z błędnych spekulacji filozoficznych
Wkład Bacona w naukę
Bacon wpłynął na rozwój nauki przez:
- Wyznaczenie celów nauki
- Identyfikację złudzeń umysłu
- Podkreślenie roli eksperymentu
- Opracowanie indukcji
Dzieła
Główne dzieła Bacona to:
- Essays (1597)
- The Advancement of Learning (1605)
- Novum Organum (1620)
- New Atlantis (1627)
