Fosforany – Podstawowe Informacje
Fosforany, znane również jako tetraoksydofosforany(3−) lub ortofosforany(V), to związki chemiczne pochodne kwasu fosforowego. Termin ten obejmuje zarówno sole, jak i estry tego kwasu, a także inne pochodne, takie jak metafosforany i pirofosforany.
Rodzaje Fosforanów
W zależności od stopnia podstawienia kwasu fosforowego wyróżnia się trzy typy fosforanów:
- Fosforany pierwszorzędowe (XH2PO4)
- Fosforany drugorzędowe (X2HPO4)
- Fosforany trzeciorzędowe (X3PO4)
Gdzie X oznacza metal jednowartościowy lub resztę organiczną. Rozpuszczalność fosforanów w wodzie maleje wraz z ich rzędowością. Większość soli pierwszorzędowych dobrze się rozpuszcza, podczas gdy z drugorzędowych i trzeciorzędowych rozpuszczalne są głównie sole metali alkalicznych oraz amonu, z wyjątkiem litu.
Rola Estrów Kwasu Fosforowego
Estry kwasu fosforowego odgrywają kluczową rolę w procesach biologicznych. Są one istotnymi składnikami kwasów nukleinowych, gdzie tworzą szkielet cukrowo-fosforanowy, oraz nukleotydów. Szczególnie ważnym związkiem jest trifosforan adenozyny (ATP), który stanowi podstawowe źródło energii w reakcjach chemicznych zachodzących w organizmach.
Pochodne Fosforanów
Do pochodnych fosforanów należą również tiofosforany, w których co najmniej jeden atom tlenu w cząsteczce kwasu fosforowego jest zastąpiony atomem siarki.
