Formizm – Ruch Awangardowy w Polsce
Formizm to polski ruch literacko-artystyczny, który rozwijał się w latach 1917–1922. Czerpał inspiracje z kubizmu, ekspresjonizmu, futuryzmu oraz sztuki ludowej. Obok unizmu, formizm był jedną z dwóch oryginalnych polskich formacji awangardowych.
Geneza
Grupa artystów znana jako Ekspresjoniści polscy powstała w 1917 roku. W 1919 roku zmieniła nazwę na „Formiści”, podkreślając różnorodność inspiracji w swojej twórczości. Ruch ten rozwijał się nie tylko w Krakowie, ale także w Warszawie, Lwowie i Poznaniu.
Założenia
Formiści kładli duży nacisk na formę, sprzeciwiając się naturalizmowi, czyli wiernemu przedstawianiu rzeczywistości. Ich celem było stworzenie nowoczesnego stylu narodowego poprzez eksperymenty z zachodnimi osiągnięciami artystycznymi oraz połączenie ich z rodzimą tradycją. Interesowali się różnymi prądami artystycznymi, takimi jak:
- Ekspresjonizm
- Kubizm
- Futuryzm
- Sztuka ludowa, w tym naiwnym malarstwie na szkle
- Sztuka średniowieczna
Dzieła formistów charakteryzowały się deformacją kształtów, geometryzacją oraz zerwaniem z tradycyjnym przedstawianiem przestrzeni. Często stosowali mocne kontrasty światłocieniowe i grubą konturówkę. W wielu przypadkach posługiwali się prymitywizacją, dążąc do większej ekspresji w swoich dziełach.
Członkowie
Wśród znanych formistów byli:
- Leon Chwistek – główny teoretyk ruchu
- Tytus Czyżewski
- Zbigniew Pronaszko
- Andrzej Pronaszko
- Konrad Winkler
- August Zamoyski
- Jan Hrynkowski
- Tymon Niesiołowski
- Jacek Mierzejewski
- Zygmunt Radnicki
- Stanisław Ignacy Witkiewicz
W 1918 roku do grupy dołączyli również artyści działający w Warszawie i Lwowie, tacy jak Romuald Kamil Witkowski, Wacław Wąsowicz, Jerzy Zaruba, Mieczysław Szczuka, Leon Dołżycki oraz Ludwik Lille.
