Fizjologia serca

Podstawowe funkcje układu krążenia

Układ krążenia pełni kluczowe funkcje w organizmie, w tym:

• Transport tlenu i składników odżywczych do tkanek.
• Usuwanie dwutlenku węgla oraz produktów przemiany materii.
• Regulacja temperatury ciała poprzez kontrolę przepływu krwi.
• Udział w reakcjach immunologicznych, transportując leukocyty i przeciwciała.
• Transport hormonów.

Mechanizm pracy serca

Skurcze serca są kontrolowane przez układ bodźcoprzewodzący. Fala depolaryzacji prowadzi do skurczu przedsionków i komór. Cykl pracy serca trwa około 800 ms, a w spoczynku serce wykonuje około 72 skurczów na minutę.

Podczas rozkurczu komór krew napływa z przedsionków przez otwarte zastawki przedsionkowo-komorowe. Skurcz przedsionków wyprzedza skurcz komór, co umożliwia efektywne wtłoczenie krwi do komór.

Parametry wydolności serca

Ważnymi parametrami są:

• Objętość wyrzutowa serca (SV): objętość krwi wyrzucana przez jedną komorę podczas skurczu, wynosząca około 70-75 ml u dorosłego mężczyzny.
• Pojemność minutowa (CO): objętość krwi wyrzucana w ciągu minuty, obliczana jako SV pomnożone przez liczbę skurczów na minutę. Przykład: przy SV 70 ml i 70 skurczach, CO wynosi około 5 l/min.
• Wskaźnik sercowy (CI): pojemność minutowa przeliczona na m² powierzchni ciała, wynosząca około 3,2 l/min/m² w spoczynku.

Czynniki wpływające na pracę serca

Objętość wyrzutowa serca zależy od:

• Ciśnienia tętniczego.
• Kurczliwości komór.
• Objętości krwi w komorze przed skurczem.

Na częstość skurczów serca wpływa autonomiczny układ nerwowy, który może ją przyspieszać (układ współczulny) lub zwalniać (układ przywspółczulny).

Efekty działania receptorów na serce

Pobudzenie receptorów ma różnorodne efekty na mięsień sercowy:

• Efekt inotropowy:
  • Dodatni: zwiększenie siły skurczu.
  • Ujemny: zmniejszenie siły skurczu.
• Efekt chronotropowy:
  • Dodatni: zwiększenie częstości skurczów.
  • Ujemny: zmniejszenie częstości skurczów.
• Efekt batmotropowy:
  • Dodatni: obniżenie progu pobudliwości.
  • Ujemny: podwyższenie progu pobudliwości.
• Efekt dromotropowy:
  • Dodatni: zwiększenie szybkości przewodzenia.
  • Ujemny: zmniejszenie szybkości przewodzenia.

Układ krążenia jest zatem kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a jego wydolność i efektywność zależą od wielu czynników zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych.