Fenacetyna
Fenacetyna to organiczny związek chemiczny, będący pochodną p-aminofenolu, znany jako jeden z najstarszych środków przeciwbólowych, stosowany od 1887 roku. Charakteryzuje się białymi kryształami i brakiem zapachu. Jego masa molowa wynosi 179,22 g/mol, a temperatura topnienia to 133–137,5 °C. Fenacetyna jest rozpuszczalna w wodzie w stężeniu 766 mg/l.
Skutki uboczne
Podczas stosowania fenacetyny mogą wystąpić następujące skutki uboczne:
- methemoglobinemia
- uszkodzenie nerek i wątroby
- hemoliza krwinek
- reakcje uczuleniowe, rumień
- możliwe działanie rakotwórcze
Dostępność
Fenacetyna była składnikiem popularnych preparatów przeciwbólowych, takich jak tabletki „z krzyżykiem” oraz środek Cofedon. W Polsce, w 1996 roku, zdecydowano o wycofaniu jej z obrotu, jednak przez wiele lat była nadal dostępna. W 2016 roku na rynku europejskim oferowano preparaty takie jak Antineuralgica, zawierające fenacetynę. Obecnie w Polsce jest dostępna jedynie w ramach importu docelowego.
Analogi strukturalne
Paracetamol, będący bliskim strukturalnie analogiem fenacetyny, jest uznawany za znacznie bezpieczniejszy środek i jest składnikiem wielu leków. Inny związek, dulcyna, również o podobnej strukturze, był stosowany jako sztuczny środek słodzący, ale został wycofany z powodu stwierdzonej szkodliwości.
Podsumowanie
Fenacetyna, mimo swojej długiej historii stosowania jako środek przeciwbólowy, wiąże się z poważnymi skutkami ubocznymi. Jej dostępność została znacznie ograniczona, a nowocześniejsze leki, takie jak paracetamol, zyskały na popularności dzięki lepszemu profilowi bezpieczeństwa.
