Faras – Historia i Stanowisko Archeologiczne
Faras (staroż. Pachoras) to miejscowość w północnym Sudanie, położona na północ od II katarakty, obecnie zalana wodami jeziora Nasera. Pachoras pełniło ważną rolę jako stolica prowincji królestwa Meroe od 270 p.n.e. do 350 n.e., a następnie jako stolica prowincji królestw Nobadii i Makurii. W VII wieku n.e. ustanowiono tu biskupstwo, które przetrwało do XIV wieku, kiedy to Makuria upadła, a jej mieszkańcy zostali zislamizowani. Na ruinach Pachoras Arabowie w XVIII wieku wznieśli cytadelę. W latach 60. XX wieku ludność została wysiedlona w związku z budową Tamy Assuańskiej, a obszar został ostatecznie zalany w 1964 roku.
Prace Archeologiczne
Prace archeologiczne w Faras rozpoczęły się przed 1914 rokiem, kiedy brytyjski archeolog Francis Llewellyn Griffith odkrył ślady świątyni faraona Totmesa III. Ekspedycje były prowadzone, aby ratować zabytki kultury nubijskiej przed zalaniem. Profesor Kazimierz Michałowski kontynuował prace, odkrywając pozostałości wczesnochrześcijańskiej katedry, która była trójnawową bazyliką z końca VII wieku. W trakcie badań odkryto również klasztor, pałac biskupów oraz inne struktury.
W katedrze znaleziono liczne malowidła w stylu bizantyjsko-koptyjskim, które datowane są od VII do XIV wieku. Zespół Michałowskiego zinwentaryzował 169 malowideł, z czego wiele z nich zachowało się tylko w fragmentach. Ważnym odkryciem była lista biskupów z Faras, która obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie, w Galerii Faras im. Profesora Michałowskiego.
Zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie
Kolekcja Faras obejmuje m.in. malowidło przedstawiające św. Annę z połowy VIII wieku oraz inne dzieła, takie jak wizerunek Archanioła Michała z IX wieku. Łącznie do Warszawy przekazano 67 malowideł oraz elementy dekoracji architektonicznej i ceramikę. Ekspozycja z Faras została otwarta w Muzeum Narodowym w 1972 roku. Kości 13 biskupów, przetransportowane do Warszawy w celu badań, zostały pochowane w 1994 roku przy kościele św. Wincentego na cmentarzu Bródnowskim.
Publikacje o Faras
- Michałowski K., 1974: Faras: malowidła ścienne w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie: inskrypcje. Wyd. Artystyczno-Graficzne, Warszawa, 332 str.
