Falcata – Historia i Charakterystyka
Falcata, znana również jako Falcatae, to starożytna broń biała używana przez wojowników iberyjskich oraz celtoiberyjskich na Półwyspie Iberyjskim. Broń ta była popularna również wśród piechoty kartagińskiej, co wpłynęło na wprowadzenie cięższych mieczy „hiszpańskiego wzoru” (gladius hispanensis) przez Rzymian.
Opis Falcaty
Falcata miała długość około 50–60 cm, z czego ostrze stanowiło 30–50 cm. Była lekko zakrzywiona, obosieczna w górnej części, co umożliwiało skuteczne pchnięcia, a reszta głowni była jednosieczna, ostra od wewnętrznej strony łuku. Głownię i rękojeść wytwarzano z jednego kawałka metalu, co zapewniało wytrzymałość. Falcata była przystosowana głównie do cięcia, a jej konstrukcja zapewniała dużą siłę uderzenia.
Pochodzenie i Wpływy
Nazwa „falcata” jest współczesna i może mieć swoje korzenie w greckiej machairy oraz kopisie. P. Dixon sugeruje, że forma i sposób użycia falcaty, podobnie jak jej zdobienia, wskazują na greckie pochodzenie. Głowice iberyjskich falcat często przypominały ptasie głowy, co również nawiązuje do greckich tradycji. Możliwe, że pod wpływem Celtów pojawiły się także głowice w kształcie koni.
Falcaty zaczęły być używane na Półwyspie Iberyjskim w V wieku p.n.e., co zbiegło się z intensywnymi kontaktami między Grekami a Kartagińczykami. Iberyjscy najemnicy, służący kartagińskim armii, mogli przywieźć wzory greckiej broni do swoich rodzimych ziem.
Rola w Armii Kartagińskiej i Rzymskiej
Falcaty były standardowym uzbrojeniem piechoty iberyjskiej, noszonym zazwyczaj na lewym biodrze. Używano ich także w kawalerii kartagińskiej. Wysoka jakość stali, z której były wykonywane, czyniła je niezwykle skutecznymi w walce, zdolnymi do przebijania zbroi rzymskich. Po zdobyciu Kartageny w 209 r. p.n.e., Scypion kazał uwięzić hiszpańskich kowali, aby nauczyli Rzymian sztuki kucia falcaty, co doprowadziło do zmian w uzbrojeniu armii rzymskiej.
Falcaty w Kulturze
Falcata pojawia się także w literaturze, na przykład w cyklu powieści Gene’a Wolfe’a o Latro, gdzie jest bronią głównego bohatera.
Podsumowanie
Falcata była istotnym elementem uzbrojenia iberyjskiego i kartagińskiego, łącząc w sobie cechy greckich tradycji oraz lokalnych innowacji. Jej wpływ na rzymską broń i taktykę wojenną pozostaje niepodważalny.
