Ewangelia Marka
Ewangelia Marka, znana również jako Ewangelia według świętego Marka, jest drugą i najkrótszą oraz najstarszą Ewangelą Nowego Testamentu. Autorstwo przypisywane jest Janowi Markowi, który spisał relację Piotra Apostoła w Rzymie. Marek pisał dla ludzi, którzy nie znali aramejskiego ani żydowskich zwyczajów, dlatego objaśniał używane terminy i zwyczaje. W porównaniu do innych Ewangelii, tekst Marka zawiera mniej mów Jezusa, koncentrując się na opisach jego czynów i cudów.
Historia i autorstwo
Ewangelia Marka nie podaje imienia swojego autora, jednak tradycja przypisuje ją Markowi Ewangeliście, kuzynowi Barnaby. Papiasz wspomina, że Marek był tłumaczem Piotra i spisał jego nauki, co potwierdzają inni wczesnochrześcijańscy pisarze. Mimo że niektórzy uczeni kwestionują tę tradycję, brak dowodów na autorstwo kogoś innego.
Miejsce i datowanie powstania
Tradycja wskazuje na Rzym jako miejsce powstania Ewangelii, co jest poparte analizą języka literackiego. Współczesne badania sugerują, że powstała ona w latach 64-70, pomiędzy pożarem Rzymu a zburzeniem Jerozolimy, najczęściej datowana na ok. 65 rok.
Źródła
Uważa się, że głównym źródłem Ewangelii Marka była katecheza Piotra. Marek korzystał z różnych ustnych i pisanych źródeł, jednak brak jest większego literackiego źródła. W XX wieku popularna była teoria Proto-Marka, która została jednak odrzucona.
Treść i struktura
Ewangelia Marka koncentruje się na działaniach Jezusa, pomijając jego dzieciństwo. Można wyróżnić kilka części:
- Przygotowanie do działalności Jezusa (Mk 1,1–13)
- Działalność Jezusa w Galilei (Mk 1,14–7,23)
- Działalność poza Galileą (Mk 7,24–9,50)
- Podróż do Jerozolimy (Mk 10,1–52)
- Działalność w Jerozolimie (Mk 11,1–13,37)
- Męka i śmierć Jezusa (Mk 14,1–16,8)
- Zmartwychwstanie (Mk 16,9–20)
Styl i język
Ewangelia jest napisana prostym językiem greckim, z licznymi latynizmami i arameizmami. Styl Marka jest żywy, ale również nieporadny, z wieloma powtórzeniami i emocjonalnym językiem. W Ewangelii znajduje się mało długich mów Jezusa, co wyróżnia ją na tle innych Ewangelii synoptycznych.
Teologia
Centralnym tematem Ewangelii jest moc i mądrość Jezusa. Marek szczególnie podkreśla znaczenie wiary jako warunku cudu. Opisuje 18 cudów, a jego narracja koncentruje się na działaniach Jezusa, które przemawiają same za siebie. Wyznanie Piotra o Chrystusie jest kluczowym momentem w Ewangelii.
Znaczenie i zakończenie
Początkowo Ewangelia Marka nie była ceniona, uznawana za niekompletną i krótka. Obecnie doceniana jest za swoją pierwotność i znaczenie w badaniach nad Jezusem. Fragmenty dotyczące zmartwychwstania (Mk 16,9–20) budzą kontrowersje co do autentyczności, co jest przedmiotem dyskusji wśród biblistów.
