Ernest Rutherford, 1. Baron Rutherford of Nelson (ur. 30 sierpnia 1871 w Brightwater, zm. 19 października 1937 w Cambridge) – brytyjski fizyk urodzony w Nowej Zelandii, noblista. Był jednym z pionierów fizyki jądrowej, badając rozpady promieniotwórcze. W roku 1908 otrzymał za to Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. Już jako noblista Rutherford potwierdził istnienie jądra atomowego oraz protonów.
Odkrycie jądra atomowego pozwoliło między innymi na zmianę paradygmatu w fundamentach fizyki – stworzenie kwantowego modelu atomu przez Bohra, przewidzenie falowej natury elektronów przez de Broglie’a i sformułowanie pełnej mechaniki kwantowej przez Heisenberga, Schrödingera i Borna. W co najmniej jednym z rankingów fizyków Rutherford znalazł się w pierwszej dziesiątce wszech czasów.
Życiorys
Urodził się w Spring Grove (teraz Brightwater) niedaleko miasta Nelson w Nowej Zelandii. Studiował w Nelson College, a doktorat otrzymał w Canterbury College (teraz University of Canterbury). Głównym polem jego badań była w tym czasie elektryczność.
W roku 1895 młody Rutherford przybył do Europy. Podjął pracę naukową w Wielkiej Brytanii w Laboratorium Cavendisha, będącym częścią Uniwersytetu w Cambridge. W latach 1895–1898 prowadził badania nad promieniowaniem wytwarzanym przez niektóre pierwiastki chemiczne. Odkrył, że ta radiacja zawiera dwie składowe obdarzone ładunkiem elektrycznym. Promienie dodatnie nazwał promieniowaniem alfa, ujemne – promieniowaniem beta.
W roku 1898 Rutherford otrzymał posadę w katedrze fizyki na Uniwersytecie McGilla w Montrealu.
W roku 1907 Rutherford podjął pracę na Victoria University of Manchester (od 2004 r. w składzie Uniwersytetu Manchesterskiego). Podczas pracy w tym ośrodku wykonał eksperyment Rutherforda, zaliczany do dziesięciu najpiękniejszych eksperymentów z fizyki. Cząstki alfa przepuścił przez bardzo cienką złotą folię. Rozkład kątowy rozproszonych cząstek skłonił Rutherforda do wysnucia wniosku, że cała masa oraz dodatni ładunek atomu skupiony jest w bardzo niewielkiej objętości. W ten sposób potwierdził on eksperymentalnie istnienie jądra atomowego.
Badając zachowanie pierwiastków radioaktywnych udowodnił, że źródłem promieniowania tych pierwiastków jest spontaniczny rozpad promieniotwórczy. W roku 1908 otrzymał za to odkrycie Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.
Kolejnym osiągnięciem Rutherforda było dokonanie przemiany atomów azotu w atomy tlenu.
W roku 1919 Rutherford został szefem Laboratorium Cavendisha. Pod jego nadzorem prowadzono prace, które zostały nagrodzone trzema Nagrodami Nobla:
* James Chadwick zaobserwował eksperymentalnie neutrony;
* John Cockcroft oraz Ernest Walton rozbili jądro atomowe, korzystając z akceleratora cząstek;
* Edward Victor Appleton udowodnił istnienie jonosfery.
Rutherford miał przepuklinę pępkową, do której podtrzymywania nosił pas przepuklinowy. W październiku 1937 upadł podczas prac w swoim ogrodzie, co spowodowało uwięźnięcie przepukliny. Mimo operacji, wykonanej następnego dnia w Cambridge w sali operacyjnej domu opieki Evelyn Nursing Home (od 1983 The Evelyn Hospital), nastąpiło ogólne zakażenie organizmu, wskutek którego Rutherford zmarł wieczorem 19 października 1937.
Upamiętnienie
W 1997 roku jego nazwiskiem nazwano sztuczny pierwiastek 104 (łac. unnilquadium), oznaczany Rf.
Przypisy
Bibliografia
* , [https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1908/rutherford/biographical/ Biographical], Nobel Lecture, December 11, 1908, [https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1908/rutherford/lecture/ The Chemical Nature of the Alpha Particles from Radioactive Substances]
*
Linki zewnętrzne
* [http://www.chemheritage.org/discover/online-resources/chemistry-in-history/themes/atomic-and-nuclear-structure/rutherford.aspx Ernest Rutherford, biogram na stronie Chemical Heritage Foundation]
Kategoria:Brytyjscy fizycy XIX wieku
Kategoria:Brytyjscy fizycy XX wieku
Kategoria:Nowozelandzcy fizycy XX wieku
Kategoria:Brytyjscy fizycy doświadczalni
Kategoria:Fizycy jądrowi
Kategoria:Brytyjscy fizycy cząstek
Kategoria:Wykładowcy uczelni w Wielkiej Brytanii
Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu McGilla w Montrealu
Kategoria:Odkrywcy cząstek elementarnych
Kategoria:Nobliści – chemia
Kategoria:Brytyjscy laureaci Medalu Rumforda
Kategoria:Laureaci Medalu Copleya
Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami pierwiastków chemicznych
Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami doświadczeń fizycznych
Kategoria:Urodzeni w 1871
Kategoria:Zmarli w 1937
Kategoria:Pochowani w Opactwie Westminsterskim
