Epifenomenalizm
Epifenomenalizm to filozoficzne stanowisko, które postuluje, że myśli i uczucia są jedynie epifenomenami stanów fizycznych mózgu, a nie realnymi procesami. Oznacza to, że zjawiska mentalne nie mają wpływu na zdarzenia fizyczne.
Rodzaje epifenomenalizmu
Wyróżniamy dwa główne rodzaje epifenomenalizmu:
- Pierwszy rodzaj zakłada, że zdarzenia o charakterystyce fizjologicznej mogą mieć również charakterystykę mentalną, jednak zdarzenia mentalne nie mają wpływu na fizyczne.
- Drugi rodzaj głosi, że nie ma jednoczesnych cech mentalnych i fizjologicznych, a zdarzenia z cechami mentalnymi są całkowicie uzależnione od zdarzeń fizjologicznych.
Epifenomenalizm sugeruje, że psychologia powinna opierać się na mierzalnych eksperymentach, badając reakcje ludzi na określone bodźce. Współczesni epifenomenaliści, jak Antonio R. Damasio, poszukują przyczyn zjawisk mentalnych w procesach neuronalnych.
Argumenty za epifenomenalizmem
Jednym z głównych argumentów są badania laboratoryjne, które wykazały, że impulsy elektryczne z mięśni mogą być rejestrowane przed świadomym podjęciem decyzji przez uczestników. Jeśli te wyniki zostaną potwierdzone, epifenomenalizm mógłby uzyskać status faktu naukowego.
Krytyka epifenomenalizmu
Epifenomenalizm spotyka się z krytyką na kilku płaszczyznach:
- Benjamin Libet wskazuje, że pomimo wyników laboratoryjnych, podmiot może mieć „przytomne weto”, co sugeruje, że decyzje są jednak świadome.
- Argument, że teoria ta neguje samą siebie – jeśli epifenomenalizm jest prawdziwy, to myślenie jako proces umysłowy nie powinno być w stanie przekazać idei epifenomenalizmu.
- Niektórzy krytycy twierdzą, że epifenomenalizm powstał jako rozwiązanie problemu kartezjańskiego dualizmu, a więc nie jest odkryciem, lecz próbą załatania luk w filozofii umysłu.
Bibliografia
- Max Urchs, „Nowa krytyka”, artykuł: „Przeciw naukowej naiwności w nowoczesnej filozofii umysłu”
- Antonio R. Damasio, „Błąd Kartezjusza, emocje, rozum i ludzki umysł”
Linki zewnętrzne
- [https://www.rep.routledge.com/articles/thematic/epiphenomenalism/v-1 Epiphenomenalism], Routledge Encyclopedia of Philosophy, [dostęp 2023-05-12].
